12 Signalen die erop wijzen dat je perfectionisme uit de hand begint te lopen

Het klinkt altijd zo mooi: een perfectionist zijn. Er hangt een air omheen van succes, gedrevenheid en doorzettingsvermogen. Perfectionisten zijn de mensen met de goede banen, de mensen waarbij alles wat ze aanraken in goud verandert. Toch zit er ook een zwarte kant aan altijd maar de beste (willen) zijn. De prijs die je betaalt voor constant succes is namelijk vaak nogal hoog.

Lees ook: Janneke probeert een week PERFECT te zijn (en zo liep dat af)

Altijd maar op kop lopen, dat kost moeite. Veel moeite. Psycholoog David Burns ziet niet zelden dat perfectionistische mensen te kampen hebben met stemmingswisselingen, depressieve gevoelens en moeilijke relaties. Herken jij de volgende dingen bij jezelf, dan is het misschien tijd om de boel een beetje los te laten:

1. Je wilt altijd maar ‘pleasen’.
Een eigenschap die vaak al in de kindertijd begint. De hoogste cijfers willen halen, altijd door iedereen aardig gevonden willen worden, het is een typische eigenschap van een perfectionist. En ook eentje waar je jezelf doodmoe mee maakt. Lukt het namelijk niet, dan resulteert dat onvermijdelijk tot frustratie en zelftwijfel. Waar je dan weer depressief van wordt. Vicieuze cirkel compleet. Probeer te bedenken dat je gewoon niet áltijd álles goed kunt doen. En heb daar vrede mee. Je bent Superman niet.

2. Je bent je erven bewust dat je jezelf gek maakt, maar je bent van mening dat dat er nou eenmaal bij hoort.
Eh, fout dus! En niet zo zuinig ook. Je hoeft jezelf niet altijd over de kop te werken om iets te bereiken. Soms (of misschien meestal) is gewoon je best doen ook al genoeg. Omdat het eigenlijk meer dáár om gaat. En veel minder om het resultaat.

3. Je vertoont vaak uitstelgedrag.
Klinkt niet logisch in combinatie met perfectionisme, maar is het júist wel. Perfectionisten hebben vaak een diepgewortelde angst om te falen en proberen daarom niet zelden taken voor zich uit te schuiven, uit angst dat ze het niet goed zullen doen en/of kritiek zullen krijgen. Met als gevolg dat ze uiteindelijk een race tegen de klok moeten leveren om alsnog op tijd resultaat te leveren, wat dan weer zorgt voor stress en nog meer onzekerheid. Op tijd beginnen geef juist meer rust en kans om iets goed te doen.

4. Je bent uiterst kritisch op anderen.
Veroordelend zijn naar anderen is een stereotype verdedigingsmechanisme van de perfectionist. In de ‘fouten’ van andere mensen zien ze namelijk precies de dingen waaraan ze zich ook bij zichzelf ergeren en dat is een spiegel waar de perfectionist liever niet in kijkt. Verder kijken dan hun kritische neus lang is, is vaak lastig voor perfectionistische mensen, maar toch is het verstandig. Door te proberen minder hard te zijn voor andere mensen, ben je namelijk vaak ook in staat coulanter te zijn naar jezelf.

5. Je denkt enorm zwart-wit.
Je vindt jezelf heel goed, of je bent juist een ontzettende loser. Iets ertussen is er niet wat de perfectionist betreft. De gulden middenweg wordt door hen die perfectionistisch zijn maar zelden bewandeld. Die weg leidt namelijk vaak niet tot die pot met goud aan het eind van de regenboog en voor de perfectionist is dat eigenlijk de enige acceptabele bestemming. Jammer, want als je eens een alternatieve route neemt, kom je vaak ook een heleboel mooie dingen tegen.

6. Je hebt moeite om je open te stellen naar anderen.
Een perfectionist loopt eigenlijk altijd rond met een spreekwoordelijk harnas aan, in de hoop vooral maar niet gekwetst te worden. Het resultaat daarvan is echter veel vaker dat er weinig echt contact gemaakt kan worden met de omgeving, simpelweg omdat niemand de kans krijgt om dichtbij te komen. Niet gekwetst of bekritiseerd worden, is voor de perfectionist vaak van groter belang dat een band met iemand opbouwen. Terwijl kwetsbaarheid tonen nou juist kan leiden tot verdieping in een relatie en je de kans biedt om niet altijd de sterkste te hoeven zijn.

7. Je hebt de neiging obsessief te doen over nutteloze dingen.
Oke, je hebt die koekjes laten aanbranden. En ja, je was afgelopen week een keer vijf minuten te laat voor die meeting. So what? Nou, de perfectionist ligt er nachten wakker van. Want: dat is falen. Onzin natuurlijk, want niemand denkt er verder een tweede keer over na, behalve de perfectionist zelf. Bedenk: altijd op je tenen lopen zorgt er onvermijdelijk voor dat je júist een keer op die spreekwoordelijke lijntjes stapt. En dan zit je weer met een existentiële crisis, omdat je het ‘niet goed’ hebt gedaan. Gewoon af en toe expres op die lijntjes gaan staan zorgt ervoor dat je ziet dat de wereld dan dus níet vergaat. Opluchting!

8. Je vat alles persoonlijk op.
Vallen en opstaan is een lastige opgave voor de perfectionist. Niet zo gek, want als je alles op jezelf betrekt, voelt iedere tegenslag als persoonlijk falen. Een bevestiging van de overtuiging: ‘zie je wel, ik niet goed genoeg’. Een dikkere huid kweken kan een hoop wroeging schelen en maakt je een stuk weerbaarder.

9. Je kunt heel slecht tegen kritiek.
Op het moment dat iemand het met je oneens is, schiet de perfectionist gelijk in de verdediging. Want: een andere mening hebben is eigenlijk een verkapte manier om tegen de perfectionist te zeggen dat ‘ie het slecht doet. In zijn ogen dan. Agree to disagree is goed streven. Andere meningen zijn niet meteen een aanval op jou.

10. Je glas is altijd halfleeg.
De perfectionist is altijd gefocust op wat hij nog níet heeft bereikt, ipv te kijken naar alles wat er al wél gelukt is. Vervolgens gaat de perfectionist altijd weer een tandje harder lopen, waardoor hij zichzelf eigenlijk stelselmatig voorbij rent. Want: na ieder behaald doel is er wel weer iets anders dat nog beter kan. Af en toe pas op de plaats maken en achterom kijken naar wat je al bereikt hebt, kan ervoor zorgen dat je jezelf niet uit het oog verliest.

11. Je haalt stiekem genoegen uit het falen van andere mensen.
Omdat de perfectionist stiekem altijd vindt dat hij faalt, is er niks lekkerder dan zich wentelen in de mislukkingen van anderen. Want zie je wel, je bent in ieder geval niet de enige loser… Heel even krijg je misschien een goed gevoel van dat leedvermaak, maar al gauw zul je zien dat het de concurrentiestrijd en het veroordelende denken alleen maar erger maakt. Probeer dus niet je gram te halen uit andermans ellende.

12. Je verlangt soms terug naar je schooltijd.
Want oh, wat was alles toen makkelijk. Je excellente status was af te lezen aan een paar cijfers op je rapport en het principe was simpel: werk hard en je wordt beloond (met die 10). Eenmaal volwassen, dan wordt succes afgemeten aan andere (en ook nog eens veel meer) dingen en dat is veel minder duidelijk. Tja, je krijgt geen cijfers voor het leven in het algemeen, dus misschien is het beter om ook niet te verlangen naar een rapport. Soms zit het mee en soms zit het tegen. Je kunt nou eenmaal niet alles hebben.

Perfect zijn is een utopie en aan luchtkastelen bouwen heb je niks. Goed je best doen is een mooi streven, maar meer kun je gewoon eigenlijk niet doen. En moet je ook niet willen. Perfectie klinkt heel mooi, maar eigenlijk wordt niemand er echt vrolijk van. Wees gewoon een beetje gemankeerd, daar word je veel minder moe van.

Lees ook: Durf eens imperfect te zijn. Je bent namelijk al goed genoeg

(Beeld: Unsplash) 

Gerelateerde artikelen

Back to top button