Als je houdt van iemand met een persoonlijkheidsstoornis (11 tekenen)

Het is moeilijk om te ‘zien’, maar er zijn tekenen aan te wijzen dat iemand in je omgeving een persoonlijkheidsstoornis heeft. Niet dat het leuk is om te ontdekken, maar het kan je wel helpen als je met iemand te maken hebt bij wie dit aan de orde is. Of van die persoon houdt. 

Natuurlijk: er zijn een heleboel persoonlijkheidsstoornissen. Van narcisme tot borderline, van paranoia of schizofrenie tot angst- en paniekstoornissen of afhankelijkheidsstoornissen. Sterker nog, er zijn 10 erkende persoonlijkheidsstoornissen om precies te zijn, die allemaal binnen clusters vallen. Wel kan het je helpen om wat algemene tekenen te (her)kennen, als je het vermoeden hebt dat iemand in je directe omgeving hiermee worstelt. Want een persoonlijkheidsstoornis heeft diepe impact op een mensenleven. En dat geldt voor ieder gebied: werk, relaties, sociaal gedrag, het kan soms zelfs juridische implicaties hebben. Iemand helpen met een persoonlijkheidsstoornis is extreem lastig, maar het kan wel begrip en steun geven als je weet waar je mee te maken hebt bij die ander. Daarom onderstaand de tekenen, en de mogelijke stoornis.

Ze zijn extreem achterdochtig
We zijn allemaal weleens wantrouwend, maar iemand met een paranoide persoonlijkheidsstoornis voert dat wel heel ver door. Vrienden, familie, partners: iedereen is een mogelijke vijand, al dan niet tijdelijk. Overal kunnen ‘aanwijzingen’ gevonden worden dat jij, of een ander, niet te vertrouwen bent of samenzweert. Hier hoort ook bij dat die ander erg bezig is met zijn of haar ‘rechten’. En dat recht wordt in zijn of haar ogen geregeld geschonden, dus wrok en een constant gevoel van onrecht zijn ook symptomen.

Ze willen (te vaak) alleen zijn
En dit is iets anders dan me-time, dit gaat over geïsoleerd raken en niet (meer) geïnteresseerd zijn in sociale of emotionele verbintenissen. Met name bij de schizofrene persoonlijkheidsstoornis is dit aan de hand. Deze mensen zijn veel alleen, uiten zich niet of amper en lijken nergens plezier in te hebben. Op de buitenwereld komen ze koud of ongeïnteresseerd over. Pas op met dit veroordelen, er kan een wereld van eenzaamheid of een wanhopig gebrek aan connectie achter zitten.

Ze hebben extreme ideeën of denken magisch
Denk daarbij aan mensen die veel te bijgelovig zijn. Die niet eens kunnen práten over vrijdag de 13e of zwarte katten, of die helemaal verstrikt zijn geraakt in samenzweringstheorieen. Dit komt veel voor bij schizofrenie, en gaat over obsessief gedrag of gedachtengoed. Magisch denken past hier ook bij (bijvoorbeeld denken dat er geheime tekenen zijn, of dat alles tegen je is). Voor deze mensen zijn anderen gevaarlijk, en erop uit hen pijn te doen. De wereld is een onveilige plek, en zij zien de voorbodes daarvan overal. Ook waar verder niemand hetzelfde ‘ziet.’

Ze respecteren andermans rechten niet
Wie een anti-sociale persoonlijkheidsstornis heeft, kan het niet schelen hoe het met jou gaat, of hoe jij je voelt. Daarom liegen ze, maken nare grappen over je waar je bij staat of schenden ronduit je rechten (fysiek of mentaal). Deze mensen lijken vaak best charmant, maar blijken bij nader inzien te irriteren, agressief te worden of ronduit onverantwoordelijk gedrag te vertonen. Bewaak je grenzen dus goed, het is extreem lastig voor de omgeving om hier goed mee om te gaan.

Ze klagen dat ze zich leeg voelen
Met name mensen met de persoonlijkheidsstoornis borderline kunnen nogal eens aangeven een leegte te voelen in zichzelf. Dit uit zich in emotioneel instabiel gedrag, instabiele relaties, grilligheid (de ene dag zijn ze poeslief, de andere dag negeren ze je compleet), woede-uitbarstingen en algeheel impulsief gedrag.  In het naarste geval dreigen ze met suicide of zelfverminking. Met name is dat laatste geval is het ontzettend belangrijk dat er meteen hulp voor ze wordt gezocht.

Ze MOETEN in de aandacht staan
We kennen allemaal wel iemand die altijd in het centrum van de aandacht moet staan, en bang is dat anderen hun ‘thunder’ stelen als dat even niet het geval is. Dat kan trouwens ook best vermakelijk zijn, saai zijn deze types in ieder geval niet. Maar in het geval van de theatrale persoonlijkheidsstoornis gaat dit ook over bovenmatig emotioneel gedrag, dramatische uitspraken en meningen (over anderen), te beïnvloedbaar zijn, oppervlakkige vriendschappen hebben maar zelf denken dat ze diep gaan, en een obsessie met het uiterlijk. Ja, dat kan uitputtend zijn, wat je zegt. Maar onthoud: het is niet hun schuld, maar een stoornis.

Ze zijn geobsedeerd door zichzelf
In navolging van bovenstaande kan iemand met de narcistische persoonlijkheidsstoornis niet zonder constante bevestiging van hun eigen grandiositeit. Dat betekent een constante behoefte aan aandacht en bewondering, gecombineerd met een totaal gebrek aan empathie of andermans gevoelens in het algemeen. Deze mensen denken dat ze de belangrijkste persoon in jouw leven zijn, bij twijfel kunnen agressie of zelfs geweld in het spel komen.

Ze worstelen met afwijzing
Waarschijnlijk ga je niet om met iemand die niet tegen afwijzing kan. Iemand met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis worstelt namelijk met sociale relaties, kritiek en de angst om niet te voldoen in de ogen van anderen. En dat heeft uiteraard grote gevolgen voor de dagelijkse levens van deze mensen. Extreme verlegenheid of jarenlange radiostiltes kunnen hierbij horen. Dit kan er dus aan de hand zijn als je iemand ineens totaal uit het oog verliest, of nog amper ziet.

Ze zijn rigide en hangen aan details
Mensen met een obsessieve compulsieve stoornis (OCS of OCD in het Engels) zijn geobsedeerd door details, orde en regels. Wat lijkt op netheid is in feite een enorme angst voor wanorde en onduidelijkheid. Dat leidt tot perfectionisme, onrust bij improvisatie en de neiging om anderen te claimen. Leuke dingen worden afgezegd omdat het werk eerst af moet, en ze hebben sterke ideeën over moraal en ethiek. Absoluut niet makkelijk om te hebben, of om mee te moeten dealen.

Ze claimen anderen
Dit kan heel lief en charmant zijn. Maar mensen die een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis hebben, doen in feite alles om het een ander naar de zin te maken. Dat doen we allemaal weleens, maar dit please-gedrag uit zich verlatingsangsten, niet goed alleen kunnen zijn, geen beslissingen durven nemen en angst om ‘volwassen’ te zijn. Lastige gevoelens om mee te moeten leven, want ze zijn niet ‘voldoende’ of genoeg van zichzelf. En die overtuiging zit diep.

Ze lijken gestresst en overdonderd
En dat komt voor bij elke persoonlijkheidsstoornis. Omdat daarmee moeten leven stress, paniek, depressie of prikkelbaarheid kan veroorzaken op dagelijkse basis. Op ieder gebied, werk, relaties, functioneren in de samenleving, heeft dat effecten. Heel verdrietig uiteraard, en iets om met empathie naar te kijken.

Tot slot: kijk ermee uit om anderen (of jezelf) te diagnosticeren. Dat kan alleen een goede psycholoog of psychiater. En die kan handvatten aanreiken om een gezonder, gelukkiger leven (terug) te krijgen. Is een van bovenstaande zaken in jouw omgeving aan de orde: pols voorzichtig of die ander interesse heeft in therapie en help daar bij. Steun en begrip doen veel meer dan dwang en/of veroordeling in deze gevallen.

Beeld: iStock

LEES OOK: 10 eerlijke dingen die je wilt horen als je houdt van iemand die verslaafd is

Gerelateerde artikelen

Back to top button