Dit zijn onze 5 strategieën om niet te hoeven voelen

Emoties zijn niet goed of slecht, ze zíjn gewoon. En als we ze durven voelen, zijn ze ook snel weer verdwenen. Kinderen zijn daar meesters in. Wij volwassen daarentegen geven ons liever over aan de volgende vijf strategieën.

Kinderen zijn nog heel goed in het doorvoelen van hun emoties: zij voelen ze helemaal en laten ze dan los. Maar jammer genoeg wordt ons vaak al vroeg aangeleerd dat emoties slecht of onnodig zijn. ‘Je moet niet huilen, nergens voor nodig,’ zei mijn vader bijvoorbeeld altijd toen ik klein was (en zijn vader zei dat waarschijnlijk weer tegen hem). Goed bedoeld misschien, maar door dit soort opmerkingen leren kinderen dus al vroeg trucs aan om emoties te ontwijken of negeren. En daardoor blijven we er juist in hangen, want vroeg of laat komen die gevoelens gewoon als een boemerang weer bij ons terug. Dit zijn de vijf meest populaire manieren om gevoelens te ontlopen:

  • Uit de pan flippen. Als je af en toe uit de pan flipt, betekent dat dat je je emoties eerst lange tijd hebt opgekropt. Meestal in je jeugd. Je weet het misschien niet eens meer, want je hebt ze ergens diep weggestopt en er een stevige deksel op gedaan. Maar er hoeft maar iets heel kleins te gebeuren en het deksel vliegt van de pan. Een schijnbaar onschuldige opmerking kan bijvoorbeeld de trigger zijn: het zorgt ervoor dat je ontploft of een enorme huilbui krijgt. Als je regelmatig uit de pan flipt, thuis of op je werkt, zorgt dat ervoor dat iedereen in je omgeving op eieren gaat lopen en dat de mensen om je heen zich onveilig of gespannen kunnen gaan voelen of zich aangetast voelen in hun eigenwaarde, ook al weten ze misschien dat jouw aanval niets met hen persoonlijk te maken heeft. Toch kan dat gevoel op eieren te moeten lopen na verloop van tijd als een trauma worden ervaren.
  • Emoties laten afketsen. Dit is een truc van het ego, dat tegen ons zegt: gevoelens zijn voor zwakkelingen. Het is vooral een manier om kwetsbaarheid te vermijden, omdat dat een ongemakkelijk gevoel oplevert. Het is nu eenmaal makkelijker om te zeggen: ‘Het kan me niet schelen’ dan ‘Ik ben gekwetst’. Daarom neem je als je ongewenste emoties laat afketsen een onverschillige of stoïcijnse houding aan, of gebruik je humor of cynisme. Best joh, whatever. Hardcore afketsers kijken zelfs een beetje neer op mensen die zich wel kwetsbaar opstellen, omdat ze hun gevoelens niet onder ‘controle’ hebben.
  • Pijn verdoven. Sommige emoties kunnen heel pijnlijk zijn en zelfs het voorgevoel van dat soort pijnlijke emoties kan je al heel kwetsbaar doen voelen. En dus zorgen we ervoor dat dat gevoel weggaat. Verdoven kan op vele manieren: met alcohol, drugs, eten, seks, relaties, geld, werk, zorgen voor anderen, gokken, vreemdgaan, religie, chaos, shoppen, plannen maken, perfectionisme, constante verandering en het internet. O, en ook populair: altijd maar druk zijn, elk gaatje in je agenda vullen zodat je maar niet hoeft te voelen. Het nadeel van deze methode: als je het duister dooft, doof je ook het licht. Dus ook vreugde, liefde, vertrouwen en andere positieve gevoelens ga je minder goed voelen. En doordat je die niet meer goed voelt, krijg je weer meer behoefte om te verdoven. Zo kan een verslaving ontstaan.
  • Gevoelens opkroppen. Dit begint hetzelfde als bij het uit de pan flippen: door ongewenste emoties weg te drukken. Alleen komt er geen uitbarsting, maar trekt je lichaam uiteindelijk aan de bel. Je kropt alles op tot je bijvoorbeeld niet meer kunt slapen, bang of depressief wordt. Depressie en angst zijn de twee eerste reacties van het lichaam op het opkroppen van pijn – hoewel die ook door biochemische reacties kunnen ontstaan. Maar niet-erkende en onverwerkte pijn kunnen die ook veroorzaken.
  • Gevoelens vermijden. Je kunt bang zijn dat je misschien geen kant meer op kunt zodra je begint met voelen, dat je niet meer voor- of achteruit kunt. Want terug naar het ‘er is niets aan de hand-gevoel’ kan dan niet meer, en als je vooruit gaat, open je misschien wel een beerput aan emoties. Dat kan tijdelijk een machteloos gevoel geven, alsof je de controle kwijt bent. Om dat te voorkomen kun je besluiten om alle mogelijke ongemak te vermijden. Bijvoorbeeld door geen relaties meer aan te gaan. Of al je angsten uit de weg te gaan. Of niet meer samen te werken met andere mensen. Dan ben je weliswaar ‘veilig’, je komt ook nergens meer.

Dit dreigt een beetje een somber verhaal te worden, maar gelukkig is er hoop, volgens hoogleraar Brené Brown (vooral bekend van haar TED-talk over kwetsbaarheid), van wie bovenstaand rijtje afkomstig is. Je kunt je namelijk ook overgeven aan je gevoelens en je weg erdoorheen voelen, zowel door de positieve als de negatieve. Dat is misschien ongemakkelijk en het vergt ook de nodige oefening, zeker als je het niet gewend bent. Bewust ademhalen of mindfulness kunnen helpen. Of schrijf een toestemmingsbriefje aan jezelf, met daarop iets als: ‘Ik mag enthousiast zijn, plezier hebben, gek doen’. Want gek genoeg ontlopen we ook regelmatig positieve gevoelens. Het kan lastig zijn om nieuwsgierig te worden naar je emoties, dus je mag er eerst eens wat mee oefenen. Kijk gewoon eens wat er gebeurt als je bepaalde gevoelens niet uit de weg gaat en bovenstaande strategieën (misschien heb je een favoriet?) laat voor wat ze zijn. In mijn geval betekent dat bijvoorbeeld vooral: minder perfectionistisch, druk en rationeel zijn en durven aangeven dat ik me af en toe kwetsbaar voel. Het loont de moeite, volgens Brené Brown, want we zijn nu eenmaal emotionele wezens. Als dat deel van ons afgesloten is, zijn we niet heel.

Lees ook: Adem in.. en wég zijn die negatieve gedachten (en nog een paar trucs)

Gerelateerde artikelen

Back to top button