Voor alle ouders van een introvert kind: deze 15 weetjes helpen

Dit kán: je bent misschien een beetje in de war van je kind. Hij of zij is niet zoals jij was en deed toen je opgroeide.  Wél zie je een kind dat terughoudend is, en gereserveerd, of liever toekijkt op het schoolplein dan dat hij of zij er meteen induikt… Niets aan de hand maar gefeliciteerd:  je hebt een introvert gekregen. En deze 15 weetjes kunnen meehelpen om jouw kind daar helemaal oke mee te laten zijn. Als jij of jullie dat al niet waren natuurlijk!

Als je kind praat gaat dat met horten en stoten, op andere momenten is hij of zij stil en kun je niet achterhalen wat er aan de hand in dat hoofdje. Van de juf hoor je dat je kind misschien wat meer mee zou kunnen doen aan de sociale activiteiten in de klas, maar het liefst speelt je kind alleen. Of met één of twee vriendjes, meer niet. En het vreemdste van alles? Daar lijkt je kleintje helemaal oké mee…

Alle ouders maken zich zorgen over hun kinderen, maar als je een extraverte ouder bent die een introvert kind heeft is dat al helemaal niet zo gek. Want als je hun gedrag niet als dat van jezelf herkent kunnen er al snel vragen opdoemen. Is je kind mentaal en emotioneel wel gezond? Zijn ze niet angstig of depressief? Waarom trekken ze zich zo terug?
Maar veel introverte kinderen zijn helemaal niets van dat alles. Wat er wél is, is dat ze zich gedragen op de manier die is aangeboren. En hoe meer je dat omarmt, hoe gelukkig je kind (en jij!) zal zijn.
En dat omarmen is waarschijnlijk niet zozeer een probleem, maar je moet wél weten waar introvertie over gaat en waar je op kunt letten. Het boek Quiet. The Power of Introverts in a World that just Can’t Stop Talking uit 2012 van Susan Cain heeft bijvoorbeeld al met flink wat vooroordelen over introverten afgerekend (lui, niet sociaal, zwak, irritant) en terecht: maar liefst een derde van de mensen die we kennen is introvert. Dat zijn de mensen die de voorkeur geven aan luisteren inplaats van praten,die nieuwe dingen verzinnen maar liever niet hun eigen ideeën pitchen, die het moeilijk kunnen hebben in een concurrentiemaatschappij waarin extraversie als de norm wordt beschouwd. Maar een introvert karakter, of temperament zoals de Amerikanen zeggen, is absoluut geen probleem. Sterker: juist voor deze mensen is het ontzettend belangrijk om er op tijd achter te komen dat ze net als iedereen het volledige recht hebben om zichzelf te mogen zijn. Want die invalshoek heeft levensveranderende gevolgen, zegt Susan Cain. En ouders en opvoeders spelen daar een cruciale rol in, als je maar weet waar het over gaat:

• Er is NIETS om je voor te schamen
  De wereld draait om hartelijke en hardvochtige mensen, om koelbloedigheid én teerhartigheid. Introverten zijn dan wel minder ‘populair’; ze zijn met 30% nauwelijks een minderheid te noemen. En succes hebebn ze ook, kijk bijvoorbeeld maar eens naar Bill Gates, Emma Watson, Warren Buffett, Courteney Cox, Christina Aguilera, J.K. Rowling, Abraham Lincoln, Moeder Teresa en Mahatma Gandhi.
• Het karakter van je kind is een kwestie van biologie
  Dus denk niet dat je kind zich ‘maar even over dat verjaardagsfeestje heen moet zetten’, want dat kán het dus niet. De hersenen van introverte en extraverte mensen werken nu eenmaal anders, zegt Dr Marti Olsen Laney, auteur van The Hidden Gift of the Introvert Child. Zij schrijft dat het temperament van het kind zijn aangeboren, hoewel de ouders een belangrijke rol bij het voeden daarvan spelen. Introverten maken meer gebruik van de parasympathische kant van de hersenen, die gaan over rusten en’verteren’, waar de extravert meer is gericht op de ‘vechten of vluchten-reflex.’ Als je kind de neiging heeft om meer voorzichtig en gereserveerd dan zijn of haar (extraverte) leeftijdsgenoten, kun je er vrijwel zeker vanuit gaan dat daar een biologische reden voor is.
• Introduceer je kind langzaam bij nieuwe mensen
  Introverte mensen voelen zich vaak overweldigd of angstig in nieuwe omgevingen en bij nieuwe mensen. Verwacht in die situaties daarom niet dat je kind meteen in actie springt en andere kinderen opzoekt. Wat wél kan helpen is vroeg aankomen zodat je kind de ruimte leert kennen en zo als het ware ‘eigenaar’ wordt van de omgeving. Ook alles even samen van een afstandje observeren kan nuttig zijn, net als: van te voren bespreken waar jullie heen gaan wie er zal zijn, wat er waarschijnlijk gaat gebeuren, hoe dat kan voelen en wat je kind bijvoorbeeld kan zeggen om een gesprekje te beginnen. Als je kind zenuwachtig is over een nieuw schooljaar bezoek je bijvoorbeeld de klas, stel je hem of haar aan de leraar voor en zoek je de toiletten op. Maar vooral: ga langzaam, en ga wél. “Laat hem of haar niet afhaken, maar respecteer de grenzen, zelfs als ze extreem lijken,” schrijft Susan Cain hierover.
• Je kind MAG pauze nemen
  Waar extraverten energie krijgen van sociale activiteiten, worden introverte types juist mentaal uitgehold door drukte. Oudere kinderen mogen dus rustig in een ander deel van de kamer gaan zitten, of zelfs helemaal in een andere ruimte zoals de badkamer of de tuin. Kleinere kinderen hebben het niet altijd van zichzelf in de gaten, dus let op als ze tekenen van sociale uitputting gaan vertonen.
• Wees trots als je kind een sociaal risico neemt
  Laat het weten dat je ze bewondert als ze iets deden dat ze nieuw of eng of ongemakkelijk vonden. Zeg bijvoorbeeld: “Ik zag dat je het spannend vond om met die nieuwe jongen te kletsen maar dat deed je goed, en ik ben trots op je.” Klinkt als een inkopper, maar is het niet. Je moet namelijk wel herkennen wat je kind precies aan het overwinnen is op zichzelf, en daar aandacht voor willen opbrengen.
• Wijs ze op de winst, niet op het verlies
  Want dat zal je net zien: dat verjaardagsfeestje was toch best gezellig, dat schoolkamp leverde een nieuw vriendje op, die nieuwe juf is weer eens héél iets anders dan die vorige maar wél lief; versterk wat positief is, het kan je kind helpen om zelfregulerend(er) te worden over gevoelens als angst en nervositeit voor een sociale gebeurtenis.
• Cultiveer zijn of haar passies
  Je kind kan intense of zelfs unieke interesses hebben, en introverten zijn als geen ander in staat om urenlang een boomblad te bestuderen, of die vlinder in dat speciale zonlicht. Dat oog voor detail en die concentratie zijn minstens even essentieel als een extravert kind dat bijvoorbeeld uitblinkt in voetbal. Vergeet dus niet van de gebaande paden af te wijken en zoek naar waar je kind écht gelukkig van wordt. Of dat nou games of vogels zijn, als het hen geluk geeft, geeft het jou dat. En ze krijgen meteen de mogelijkheid om gelijkgestemde kinderen te ontmoeten die én hetzelfde leuk vinden, en misschien hetzelfde soort karakter hebben.
• Praat met de leraar
  En vertel over de introvertie van je kind. Sommige leraren gaan er –ten onrechte- van uit dat introvertie een kwestie is van luiheid, of van desinteresse, of zelfs arrogantie. Als hij of zij eenmaal weet wat er speelt in de belevingswereld van je kind, kan daar voorzichtig bij geholpen worden. Bijvoorbeeld bij spreekbeurten, of het spelen op het schoolplein, de gymles of groepswerkjes in de klas.
• Help je kind om op te komen voor zichzelf
  En dat ís makkelijk gezegd, maar ze hebben een stem en die is net zo waardevol als die van een ander. Dus mogen ze hardop NEE zeggen als een ander kind een speeltje afpakt. En als ze worden gepest op school mag de dader –én de leraar- daar op worden aangesproken. En het klinkt misschien overbodig maar: karateles is ook een gouden tip. Niet vanwege het vecht-aspect, wél vanwege het fysieke zelfvertrouwen dat ze daar kunnen aanleren.
• Zorg ervoor dat je kind zich gehoord voelt
  Dus luister, en stel veel vragen om eruit te trekken wat er mogelijk in zit. Introverte kinderen leven ‘intern’, zegt Dr. Laney in haar boek. “Zonder een ouder die luistert en reflecteert naar hen, als een echo, kunnen ze verdwalen in hun eigen geest.” En daardoor steeds meer geisoleerd raken als je niet oplet.
• Wees je bewust dat je kind geen hulp kan vragen
  Introverte mensen hebben de neiging om problemen te internaliseren. Dat betekent dat je kind niet met je zou kunnen praten over een moeilijke situatie, op school of met een vriend, hoewel ze natuurlijk wel geholpen kunnen worden door volwassen begeleiding. Vragen stellen en echt luisteren dus, zonder te wrikken of een heel verhoor af te nemen.
• Je kind is niet ‘verlegen’
  Verlegen is een soort ongemakkelijke en ongewenste handicap, introvertie een karaktereigenschap die heel goed te beheersen is. Bovendien gaat ‘verlegenheid’ over remmingen, terwijl een introvert met zelfkennis heel goed weet wat hij of zij wél kan, zodra ze hun talenten en sterke kanten maar leren herkennen en gebruiken.
• Eén of twee vriendjes of vriendinnetjes zijn prima
  Introverten zoeken het in de diepte, niet in de breedte. ‘Populair’ zijn boeit ze niet, ze kunnen daar zelfs een beetje op neerkijken. Zo bezien gaat introvertie ook heel erg over eigenzinnigheid en geen zin hebben om je te conformeren aan iets of iemand dat niet bij je hoort. Sterker: dat kúnnen ze helemaal niet.
• Die me-time is NIET persoonlijk
  Dus als je kind zich opsluit in zijn of haar kamer, veel leest of op de computer speelt, weinig tijd met de familie wil doorbrengen óf een ingebeeld vriendje heeft waar hij of zij graag mee speelt: het gaat allemaal niet over jou. Laat je niet kwetsen daardoor, als ze weer opgeladen zijn komen ze vanzelf weer naar jou of jullie toe.
• Vier het karakter van je kind
  “En dat is niet alleen accepteren, maar de introvertie ook daadwerkelijk op waarde leren schatten”, zegt Susan Cain in haar boek. “Introverte kinderen zijn vaak vriendelijk, attent, geconcentreerd en zeer interessant , zolang ze op een plek zijn die voor hen werkt.”

Liesbeth Smit, hoofdredacteur van Mynd, schreef een boek over het introverte karakter: Ik moet nog even kijken of ik kan. Ze rekent daarin af met het idee dat introversie iets zieligs of saais zou zijn. Met een frisse en heldere blik gaat ze uitgebreid in op de verschillende kanten van introvert zijn. Benieuwd? Kijk hier maar eens!

Lees ook: Eerlijke column: ZO overleef ik als introverte moeder