Hoe een fight-or-flight-reactie letterlijk zorgt dat je een stressvolle kantoordag overleeft

Tijdens een stressvolle dag of periode gebeurt er van alles in je hoofd. Vragen, paniek, onrust… Maar wist je dat je lijf ook in overlevingsmodus gaat? Stress triggert namelijk een fight-or-flight-reactie, die je klaarmaakt om letterlijk te overleven in deze intense situatie.

Dat stress iets met je lichaam doet is geen nieuws. Na een lange stressvolle dag werken, zijn je schouders gespannen, je hebt misschien hoofdpijn of een opgezette buik. Maar het doet veel meer met je lijf dan dat. Eigenlijk is stress een angstreactie van je lichaam op een onveilige situatie. Je hersenen krijgen door stress een seintje dat dingen niet in de haak zijn en dat er actie ondernomen moet worden. Daarom doet je lijf alles om je zich klaar te maken. Je lichaam interpreteert stress als een levensbedreigende situatie en zet daarvoor zonder pardon al je systemen stop.

Zeker als je lange tijd flinke stress ervaart, door bijvoorbeeld een baan die veel te druk is of een relatie die niet bij je past, wordt deze oeroude fight-or-flightmodus geactiveerd. De hormonen adrenaline en cortisol komen op gang in je lijf. Je hart gaat sneller kloppen en je bloeddruk schiet omhoog. Je spieren worden aangespannen om in actie te kunnen komen en je hersenen krijgen meer bloed toegevoerd om sneller te kunnen schakelen. Op zich superchill als je op de vlucht moet voor een wilde tijger in de jungle, maar als je gewoon op kantoor zit is het niet per se nodig. Bovendien doet deze vecht-of-vluchtmodus ook iets met je spijsvertering. Logisch, want als je moet rennen voor bijvoorbeeld zo’n tijger, moeten er prioriteiten gesteld worden. Voor je lichaam is dat no matter what: overleven. Die paar vitamines meer of minder maken in een acute levensbedreigende situatie voor je lijf geen donder uit natuurlijk, alleen tijdens een drukke kantoordag heeft je lijf die voedingsstoffen juist wél nodig.

Kortom: stress zet reacties in gang die niet echt nodig zijn. Fysiek dus, maar ook indirect kan het leiden tot slechte gewoontes zoals ongezond eten of verslavingen. Belangrijk dus om je lijf een handje te helpen en eens goed te kijken naar de stressfactoren in je leven. De kunst is om die in jezelf te herkennen en daarmee die onnodige vecht-of-vluchtreactie te tackelen. Vaak voel je in je lijf wel dat het gebeurt. Bijvoorbeeld een snellere hartslag of ademhaling, een verhit hoofd, gespannen spieren, buikpijn… Dat kunnen signalen zijn dat het teveel wordt, dat je lichaam zich klaarmaakt om te vechten op vluchten. Alleen gezien dat niet nodig is, is het beter om het om te keren.

Stop even met alles wat je doet. Al is het maar voor een minuut. Serieus: zeg even niets, stop met typen, adem diep in en zoom even uit. Wat ben je allemaal aan het doen en is het werkelijk nodig om je lijf hiervoor in overlevingsstand te laten draaien? Als je op dit moment in de jungle tegenover een tijger staat, kun je het inderdaad beter wél laten gebeuren. In alle andere gevallen… Probeer even een stapje terug te doen. Probeer dingen in perspectief te zien. Adem diep in, en goed uit. Wandel een rondje, maak een overzicht, stop met bepaalde taken. Je doorbreekt daarmee in elk geval voor dit moment die onnodig heftige reactie van je lijf.

Lees ook: Wat psychologen willen dat je weet over stress en burn-outs