Je angst voor kwetsbaarheid omzetten in kracht: zo doe je dat

Je echt kwetsbaar opstellen, is kanten van jezelf laten zien die niet mooi zijn, niet wenselijk of gecontroleerd of gepolijst. En dat is eng. Want dan kun je veroordeeld worden of afgewezen. En toch is het belangrijk dat we het blijven proberen, ons kwetsbaar opstellen. Want alleen dan kun je optimaal leven en optimaal contact hebben.

Op mijn rechteronderarm staan drie woorden getatoeëerd: Rayo de Luz. ‘Straal van licht’ in het Spaans. Het herinnert me aan een gebeurtenis die wellicht klein is, maar voor mij veelbetekenend. Het was 2003 en ik had net een maand door Spanje gereisd. Megabruin en vol zon in mijn hoofd reed ik door het centrum van Amsterdam.

Aan het begin van een winkelstraat zette ik mijn fiets vast en hoorde iets naast me. Er stond een jongeman, hij zei: ‘Sorry, hoi, eh…’
Ik keek hem aan, verwachtte een dwingende blik vol verwachting (in de trant van vieze geilbak/dakloze junk zonder geld), zocht toen naar een clipboard met lidmaatschapspapieren van Greenpeace of Wilde Ganzen, maar geen van dat alles.
Ik groette terug.
‘Ja, het is misschien een beetje gek,’ zei hij aarzelend, ‘maar ik zag je fietsen en…’ Hij keek even verlegen naar de grond. ‘…en ik wilde je iets vragen. Heb je zin om wat met me te gaan drinken?’
Ik keek hem verbaasd aan. Het was niet zo dat ik nooit werd benaderd door welwillende jongemannen, maar deze straalde iets heel anders uit. Openheid. Oprechtheid. Kwetsbaarheid. Ik mompelde dat ik niet kon, dat ik zo had afgesproken met een vriendin.
‘Of een andere keer?’ vroeg hij.
Ik schudde mijn hoofd. ‘Ik voel me wel heel vereerd.’
Hij lachte verlegen. ‘Jammer. Maar ik ben toch blij dat ik het gevraagd heb. Want ik zag je fietsen en ik dacht: Wat een zonnestraaltje.’
Hij liet me vrij perplex achter. Wat was er zojuist gebeurd? Iemand had me mee uitgevraagd. En toen ik hem afwees, gaf hij me nog eens een fantastisch compliment.

Ik heb nog een hele tijd spijt gehad dat ik geen ja zei op zijn vraag. Waarom had ik eigenlijk nee gezegd? Omdat ik het eng vond. Omdat ik te schijterig was om het gewoon te doen. Laat staan dat ikzelf óóit op iemand af zou stappen op straat. Veel te eng. Een paar jaar later, toen ik uit een burn-out krabbelde en door Latijns Amerika aan het reizen was, besloot ik de woorden Rayo de Luz te laten tatoeëren, een Spaanse vertaling van het lieve compliment. Om mezelf aan twee dingen te herinneren: ik ben een zonnestraaltje, en hoe mooi het is om je kwetsbaar op te stellen, dat het niet erg is om te proberen en te falen. Hoe leuk zou het zijn als de jongeman in kwestie wist wat voor een impact zijn vraag heeft gehad?

Me kwetsbaar opstellen is nooit een sterke kant van me geweest. Ik ben geen gesloten boek, anders zou ik ook geen Mynd-columns kunnen schrijven. Maar als ik wat van mijzelf laat zien, dan is het over het algemeen iets waar ik zelf al een tijd over heb nagedacht, wat ik enigszins heb doorgrond.

Maar je echt kwetsbaar opstellen is kanten van jezelf laten zien die niet mooi, licht en luchtig zijn, niet gecontroleerd en gepolijst. Je behoeften, je wensen, je twijfels, je angsten. Maar dat is eng. Als kleine kinderen waren we nog open en eerlijk, maar er kwamen steeds meer momenten dat we op ons bek gingen, teleurgesteld en gekwetst werden. We werden niet begrepen, in hokjes geplaatst, veroordeeld, afgewezen. Dus zijn we onszelf gaan wapenen. We besloten dat het veiliger is om onze diepste zelf maar voor onszelf te houden, al heeft de een dat natuurlijk meer dan de ander.

Dat is zo zonde. Als je jezelf afsluit voor anderen, houd je ook fijne contacten en ervaringen tegen. Het maakt eenzaam, het zorgt ervoor dat je alleen bent met je diepste emoties. Je geeft anderen niet de kans positief op je te reageren, je te steunen, te troosten. Je loopt echt contact mis, kansen, liefdes. Zonde, zo zonde. Maar ja, ook zo moeilijk. Hoe kun je je angst voor kwetsbaarheid omzetten? Ik ben even op onderzoek uitgegaan en heb de volgende punten verzameld:

– Wees je bewust van jezelf. Als allereerste moet je je natuurlijk bewust zijn van wat je voelt, wat je wilt, waar je aan twijfelt, wat je eng vindt. Om te oefenen kun je elke dag een paar regels schrijven over je emoties van de dag en hoe je daarop hebt gereageerd. Of je het binnen hield of het uitte, en op wat voor manier.

– Neem iemand in vertrouwen. Praat erover. Nog niet eens inhoudelijk, maar begin over het thema ‘kwetsbaarheid’. Maak iemand die je vertrouwt deelgenoot van je voornemen je kwetsbaarder op te stellen. Vertel dat je dat moeilijk vindt en waarom. Vraag of je op diegene mag oefenen.

– Begin klein. Als iemand je vraagt of je komt eten en je bent eigenlijk moe, verzin dan geen smoes. Zeg eerlijk: ‘Ik ben eigenlijk nogal moe en heb behoefte om vanavond even op de bank te liggen.’

– Probeer even te wachten voor je ergens op reageert. Zodat je eerst bij jezelf na kunt gaan: wat voel ik? Wat vind ik hiervan? Neem jezelf serieus. Zeg er zo nodig iets over, rustig, zonder er een big deal van te maken, maar ook zonder jezelf weg te cijferen of het weg te lachen.

– Breng je boodschap altijd in de ik-vorm. Zeg niet: ‘Jij zit altijd alleen maar op je telefoon’. Maar: ‘Ik vind het niet zo gezellig als je steeds op je telefoon zit. Het zorgt ervoor dat ik me alleen voel.’ Dan voelen mensen zich minder snel aangevallen en is de kans groter dat ze op een prettige manier reageren. En wees empathisch. Als jij je invoelend opstelt, nodigt dat een ander uit om zich ook in te leven in jou.

– Onthoud een aantal dingen. Jij mag er zijn. Jij mag ruimte innemen. Anderen bepalen niet wie jij bent, dat doe jij zelf. Jij kan kritiek, oordelen en afwijzing aan. Conflict zal jou niet onderuit halen, jou minder waard maken.

Nou, om me maar eens kwetsbaar op te stellen: persoonlijk vind ik het maar doodeng om dit in de praktijk te gaan brengen. Maar ik ga het proberen. Proberen jullie met me mee?

Lees ook: Waarom kwetsbaarheid je moedig maakt