Lekker zen op yogaretraite: zó is dat!

Vroeg uit de veren om op een matje plaats te nemen. Telefoon uit, laptop dicht, en af en toe een stiltedag. Nee, dat is geen straf, maar juist ontzettend fijn, zo ondervond Liesbeth tijdens haar allereerste yoga–retraite. Ze keerde als herboren terug.

Lees ook: Waarom wandelen de beste manier is om jezelf (en anderen) te leren kennen

Mediteer elke dag twintig minuten. Tenzij je het te druk hebt: mediteer dan elke dag een uur

Het begon met een briefje op de koffiemachine van mijn werk. “Yoga–retraite, in een prachtige omgeving, met lekker eten. Wie gaat er mee?” Op het plaatje zag ik een Franse boerderij, omringd door bos, een Boeddhabeeld en wat kaarsen. Perfect, dacht ik, en binnen een minuut had ik me aangemeld. Best vreemd, want ik was op dat moment niet zo van de yoga (denk: andermans zweet, heel spiritueel moeten kijken, walmende wierook), en mediteren had ik nog nooit gedaan. Wel wilde ik even alleen weg en had ik behoefte aan iets nieuws.
Dus zit ik een maand later in diezelfde Franse boerderij, te midden van elf wildvreemden, wat ongemakkelijk om me heen te kijken terwijl de yoga-juf de bedoeling van dit alles uitlegt. “Je komt hier voor jezelf, kijk dus uit dat je niet vervalt in sociaal wenselijk gedrag. Je hóéft hier niet met de ander bezig te zijn.” De dagindeling: elke dag om zeven uur opstaan, drie meditaties en een yoga-les verspreid over de dag, wie wil kan tussendoor wandelen of lezen, na negen uur ’s avonds moet het stil zijn. Het advies is om zo min mogelijk je telefoon te gebruiken. Er is geen wifi. O ja, en we gaan twee dagen in complete stilte doorbrengen. Slik.
Niet lang daarna slaat de gong voor de eerste avondmeditatie. In de door kaarsen verlichte ruimte spreekt de yoga-juf met zachte stem. “Sluit je ogen in opmerkzaamheid. Voel waar je bent en waarom. Richt je aandacht naar je hart.” Dat laatste lukt me welgeteld drie seconden. De rest van de tijd denk ik aan de inhoud van mijn toilettas (flosdraad vergeten), mijn werk (heb ik het nou wel echt af?), krijg ik jeuk (niet krabben) en uiteindelijk kramp in mijn benen (sla alsjeblieft NU op die rot-gong). Erg zen is het allemaal niet. Maar die nacht slaap ik beter dan ik in maanden heb gedaan.

Economy of happiness
De spirituele vakantie is aan een ware opmars bezig. Google op ‘yoga‘ en ‘vakantie’ en de stilte-retraites, detoxweken, yoga-clinics, kloosterweekends, mindfulnessdagen én combinaties daarvan vliegen je om de oren. Volgens recent onderzoek van NBTC NIPO Research komt dit door de economy of happiness, de groeiende behoefte om in onze vrije tijd niet langer materieel, maar vooral geestelijk en lichamelijk verrijkt te worden. Het gevolg: op dit moment boeken we in Nederland zo’n 80.000 ‘spiri-reizen’ per jaar, en de verwachting is dat dat alleen maar gaat toenemen. Niet zo gek, want met name van yoga en meditatie is al langer bekend dat het goed is voor de gezondheid, en niet alleen de geestelijke. Zo zou yoga volgens verschillende medische onderzoeken helpen tegen stress, fit en energiek maken én het immuunsysteem versterken.
Dan is er nog de yoga-paradox; wie minutenlang op één been balanceert met de armen omhoog (zoals in de houding ‘de boom’), denkt even niet meer aan die volle inbox, die moeilijke man, problemen in de familie of andere zorgen. Dat geeft snel ruimte voor échte ontspanning en rust, zeker als je een aantal dagen achter elkaar niet veel anders doet. Dat is niet helemaal zonder risico, want al die aandacht voor je lichaam en algehele welbevinden kán emoties losmaken.
Zo kwam het dat ik op de derde ochtend, rustig liggend in yoga-pose ‘de vis’, plotseling zó geraakt werd door de serene sfeer om me heen, dat ik in snikken uitbarstte. “Het gaat echt goehoehoed”, snotterde ik nog, terwijl de yoga-juf zonder woorden haar armen om me heen sloeg en me een zoen gaf. Ook bij de rest van de groep kwamen gedurende de week diverse stemmingen voorbij, al werd dat – goddank – nergens raar of ongemakkelijk. En zo hoort het ook, zegt schrijfster en yoga-docent Christel Jansen. “Een goede retraite biedt geborgenheid. Je stapt even met elkaar uit de dagelijkse routine, waarbij alles erop gericht is om ruimte te maken voor jezelf. Het belangrijkste is dat er vervolgens ook echt wat met je gebeurt, en dat is altijd een fantastisch moment.”

Lekker lui
Voor de duidelijkheid: een yoga–retraite is geen therapie. En het is soms écht even zoeken naar een fijne plek met dito docenten, want iedereen kan dit aanbieden en lang niet alle retraites zijn goed (zie kader). Bovendien kan het hele bezinningsidee gewoon niet bij je passen. Jansen: “Je maakt je geest en lichaam onder begeleiding leeg, daar moet je voor open durven staan, op een passend moment in je leven. Maar áls het klopt, kan dit een zeer snelle en effectieve manier zijn om letterlijk pas op de plaats te maken.”
Ik had geluk. Zat ik die eerste avond nog te stressen tijdens de avondmeditatie, drie dagen later rolde ik ’s ochtends vroeg van mijn yoga-mat als ware ik Boeddha zelve. Tussendoor maakte ik lange wandelingen door de bossen of voerde appels aan de paardjes van de boerderij. Daarbij was ik stil en soms ronduit lui. Ik schreef en tekende een kladbok vol op mijn kamer. Als ik wilde slapen, ging ik ook om drie uur ’s middags even liggen. Tot de gong weer ging. Dat alles deed ik in de constante aanwezigheid van elf onbekenden, die verbazend snel vertrouwd aanvoelden. Praten hoefde niet (“je komt hier voor jezelf”), maar dat maakte niet uit. Want ook door er gewoon te zijn kun je contact maken.
Dus daar zaten we bij de open haard, terwijl we elkaar op de laatste avond eindelijk bijpraatten. De gepensioneerde ambtenaar, de directrice van een verslavingskliniek, de verpleegkundige, de student marketing, de eigenares van een kledingwinkel, de consultant, en ik. Iedereen anders, en allemaal met persoonlijke beweegredenen om naar deze plek te komen. Ik had ze al die tijd gezien, hun nabijheid gevoeld, en zij die van mij. Urenlang hadden we stil met de handen op onze schoot en de ogen dicht gezeten. Onszelf steeds weer in de ene na de andere yogahouding geplaatst. We hadden samen Ohm gezongen, en dat was niet eens zó belachelijk geweest. Op de stiltedagen riepen we ‘goedemorgen!’ naar elkaar, om vervolgens verschrikt onze hand voor de mond te houden, of gewoon in lachen uit te barsten. “Ik wil zo graag blijven práten, anders word ik zenuwachtig!”, riep mede-retraiter K. eerder die week nog vrolijk. Nu zat uitgerekend zij heerlijk rustig zwijgend op de bank. Ik wist al die tijd niet precies wie deze mensen waren, en toch ook wel. Stilte is een geweldige leraar, zei schrijver en goeroe Deepak Chopra ooit. Want het leert je lessen waar je aandacht aan mag geven. Wij hadden helemaal geen goeroe meer nodig, wist ik die avond. Wij snapten het zelf allang.

Het ‘echte’ leven
Er bestaat een prachtige yoga-groet waarin je, zittend op je knieën, je gevouwen handen kalm langs voorhoofd, mond en hart laat gaan. Terwijl je hardop zegt: mooie gedachten, mooie woorden, liefde in mijn hart. Op de ochtend waarop ik die groet maakte, was ik uitgerust, vrolijk en volmaakt dankbaar voor alles wat ik heb in mijn leven. Daar had ik maar zes dagen voor nodig. Een paar uur later reed ik over de Franse snelweg, op weg naar huis. Waar ik mijn leven gewoon weer oppakte, inclusief telefoons, computers, deadlines en andere sociale drukte die daar soms bij horen. Met één verschil: ik heb me ingeschreven bij een yogaschool. En tegenwoordig mediteer ik minstens een kwartier, vlak voor het slapen gaan. Mét wierook. Salie, want dat ruikt zo lekker. Het is genoeg om elke dag weer even contact te maken met mezelf. Maar ook om in stilte aandacht en liefde te geven aan de mensen van wie ik hou, als ik denk dat ze wel wat extra steun kunnen gebruiken. Meer spiri dan dat ben ik niet geworden, maar het doet me goed. Al denk ik nog wel eens terug aan die Franse boerderij. Dan voel ik een soort zachte heimwee. Laatst kwam een vriendin eten, die wat verwonderd naar het splinternieuwe meditatiekussen keek dat nog op mijn vloerkleed lag. ‘”Wat?” vroeg ze,”Jij? Op yoga–retraite?” “Ja hoor”, zei ik. Voor ik het wist voegde ik daaraan toe: “Dit voorjaar ga ik weer.”

Ook op yoga–retraite?
Het aanbod is enorm, maar een fijne, passende yogavakantie- of retraite vinden is vooral een kwestie van goed om je heen vragen naar ervaringen, bijvoorbeeld via de yogaschool of in de spirituele winkel. Kijk ook op www.terrayoga.nl, www.serendipity-reizen.nl, ,www.bezinningsvakanties.nl of www.kloosterhuissen.nl

Vier veilige yogatips
1. Online yoga via bijvoorbeeld www.thehouseofyoga.nl is ontzettend leuk en handig maar niet als je net begint. Ga naar een gekwalificeerde yogadocent, die een erkende opleiding heeft gedaan. Iedereen mag zich yogadocent noemen!
2. Neem eerst een proefles. Zoek rustig verder als je geen goed gevoel bij de docent hebt.
3. Pijn is nooit goed. Yoga kan en mag voelbaar zijn, maar neem fysieke grenzen serieus en stop als het pijn doet. Volg als beginner geen lessen voor gevorderden.
4. Yoga is geen wedstrijd. Let niet op wat anderen kunnen, doe de oefeningen in je eigen tempo.

Meer lezen over meditatie
– Je hart als schuilplaats, Tara Brach.
– Dan maak je maar zen, Gijs de Swarte.
– Mindfulness voor beginners (met cd), Jon Kabat-Zinn.

Beeld: iStock

Lees ook: EHBO bij psychische pijn: als het verdriet even te erg voelt