Probeer eens minder te oordelen (en word zelf gelukkiger!)

Oordelen over anderen: we doen het de hele dag door en meestal onbewust. Terwijl we er niet gelukkiger van worden. Stop ermee en word een blijer persoon.

LEES OOK: Janneke besloot 10 dagen naar iedereen te glimlachen (en DIT gebeurde er)

Oordelen doen we allemaal, ikzelf niet minder. Laatst nog: ik stond in de supermarkt mijn boodschappen uit te laden op de band, toen ik merkte dat een man achter me onrustig werd. Ik toverde nogal veel boodschappen uit de tas die aan de kinderwagen hing, waarschijnlijk meer dan de man had verwacht. Ik draaide me om en wilde net vragen of hij misschien voor wilde gaan, toen hij zijn tong naar me uitstak. Niet op een grappige, plagerige manier, hij keek er nogal boosaardig bij. Vervolgens liep hij weg en ging demonstratief bij een andere kassa staan. Toen ging het meteen los in mijn hoofd. Wat was dit voor aso? Welke volwassen man steekt er nou zijn tong uit? Er was vast een steekje bij hem los. En zo ging het maar door. Intussen hoorde ik hem vriendelijk praten tegen een vrouw in de rij naast me. Zíj kon blijkbaar wel door zijn keuring heen. Ik hield me vast aan het idee dat dit een wispelturige idioot was. Daardoor voelde ik me weer wat beter.

Want dat is wat we doen als we een oordeel over iemand hebben: door te oordelen haal je de ander naar beneden, waardoor jij je weer (tijdelijk) iets beter voelt over jezelf. Meestal is de achterliggende oorzaak onzekerheid. Dat gold ook in mijn geval: het gedrag van de man had mij onzeker gemaakt. Maar wat wist ik nou eigenlijk van deze meneer? Misschien was hij vroeger wel gepest en kwam er een oude herinnering boven toen hij mijn gezicht zag. Misschien had hij Gilles de la Tourette en had het tong uitsteken niets met mij te maken. Het feit dat ik over hem oordeelde, zei eigenlijk meer over mij dan over hem. En het was zonde dat ik mijn humeur erdoor liet beïnvloeden.

Omgekeerd voelde ik laatst hoe ík beoordeeld werd. Ik stond bij de bagageband op Schiphol; mijn vriend stond klaar om onze koffers van de band te halen, ik hield een oogje op onze gigantische berg handbagage en probeerde intussen halfslachtig onze tweeling van twee in het gareel te houden. Samen klommen ze op een onbemande Schiphol-rolstoel en ik liet het oogluikend toe. De man naast mij keek mij aan en rolde geïrriteerd met zijn ogen. Weer zo’n moeder die haar kinderen niet onder controle heeft, zag ik hem denken. Want als mensen érgens snel over oordelen, dan is het wel over hoe een ander zijn kinderen opvoedt. Jammer genoeg wist deze man niet dat: wij vijf uur vertraging achter de rug hadden en al zestien uur onderweg waren. We een kilometer hadden moeten lopen naar deze bagageband met allebei een kind op de arm, omdat de kinderen doodop waren – het was inmiddels rond middernacht, en de buggy zouden we pas terugkrijgen bij de bagageband. Dat ik daar een scherpe pijn in mijn schouder aan had overgehouden, waardoor ik de dag daarop niet eens mijn arm meer zou kunnen optillen. Ik had de puf niet om dat allemaal aan deze meneer te gaan uitleggen, maar ik dacht wel: wat is het toch jammer dat we zo snel over elkaar oordelen. Want als deze man mijn hele verhaal had gekend, had hij waarschijnlijk best begrepen dat ik blij was dat ik even twintig seconden mijn handen vrij had.

Schrijver Stephen Covey heeft wat dat betreft ook een mooi voorbeeld. Op een dag zit hij in de metro tegenover een man met zijn drie kinderen. De man is in gedachten verzonken, terwijl zijn kinderen rondrennen en schreeuwen. Stephen Covey begint zich steeds meer te ergeren aan de herrie en uiteindelijk spreekt hij de vader erop aan. De man maakt excuses en zegt: ‘Ja, ja, de kinderen… Tja, we komen net uit het ziekenhuis, waar hun moeder zojuist is overleden.’
De les? Je kent nooit iemands hele verhaal, en dus kun je je oordelen beter loslaten. Natuurlijk hoeven we niet elk gedrag zomaar goed te keuren, maar door te beseffen dat iemand misschien wel een reden heeft zich te gedragen zoals hij doet, bespaar je jezelf een hoop negatieve energie.

Het is trouwens best lastig om helemaal te stoppen met oordelen. Misschien komt het voort uit een oude overlevingsstrategie dat we onszelf graag met anderen vergelijken en daar dan zelf als de sterkste of de beste uit willen komen. Maar het helpt in elk geval al als je je ervan bewust bent wannéér je oordeelt. Oordeel je veel? Misschien heeft je zelfvertrouwen dan een oppepper nodig, of wordt het tijd om je meer te focussen op dingen waar je gelukkig van wordt. Wie blij is met zichzelf en z’n leven, heeft minder de neiging om anderen in hokjes te stoppen. En wie minder oordeelt, is gelukkiger, zo zegt de eigentijdse Lama Tulku Lobsang in zijn boek Niets groter dan geluk. Oefeningen voor een liefdevol leven. Een positieve spiraal dus. Wat kan helpen als je merkt dat je aan het oordelen bent, is om je te focussen op positieve gevoelens als liefde en dankbaarheid. En om te bedenken dat de ander en jij misschien minder van elkaar verschillen dan je denkt. Wie weet is die asociale automobilist wel onderweg naar het ziekenhuis, waar zijn vrouw ligt te bevallen. En de vrouw die voordringt bij de kassa heeft misschien wel een ziek kind thuis zitten. Natuurlijk, niet elk gedrag valt goed te praten en dat hoeft ook niet. Maar je kunt er wel bij stilstaan dat jouw oordeel vooral ook met jou te maken heeft. ‘Ik vind hem een aso’ heeft al een heel andere lading dan ‘Hij is een aso’. Sowieso kan het heilzaam zijn om je gedachten over anderen wat meer los te laten: iedereen gaat zijn eigen weg en jij hoeft daar niet altijd wat van te vinden. Je kunt ook gewoon een neutrale waarnemer zijn en je op jezelf richten, en je eigen levensgeluk. Wees gewoon jouw beste zelf. Misschien ben je op die manier wel een lichtend voorbeeld voor anderen. En zo niet, dan is dat ook oké. Je kunt anderen nu eenmaal niet veranderen. Je kunt ze wél accepteren zoals ze zijn.

LEES OOK: Deze ijzersterke reclame over vooroordelen wil je even zien

(Beeld: iStock)