Beslissingen goed overdenken? Nee hoor, je gevoel is je grootste raadgever

We denken dat complexe beslissingen goed doordacht moeten zijn, maar ons gevoel speelt een veel grotere rol daarbij.

Heb je wel eens een discussie met iemand over een bepaalde beslissing, waarin het zó duidelijk is dat jij gelijk hebt? Je presenteert een hele lijst aan rotsvaste feiten en je weet zeker: er is geen enkel logisch, rationeel tegenargument. Maar ja, dan hoort iemand je onbewogen aan en zegt tóch nee. Waaaat? Je herhaalt je punten nog maar eens, de ander heeft ze vast niet goed gehoord. Ja hoor, het is allemaal aangekomen, maar diegene wil het gewoonweg niet. Dus jij wéér uitleggen, etc… Je kunt eigenlijk beter ophouden, want je bent gedoemd te falen. Het nemen van beslissingen gaat voor een groot deel op basis van gevoel.

Veel mensen denken dat verstand en gevoel elkaars tegenovergestelde zijn. Je gevoel is een soort vurig, wild paard dat alle kanten op holt, je verstand daarentegen houdt het hoofd koel en zet rationeel voors en tegen naast elkaar. Niet dat je gevoel onbelangrijk is, maar, zoals het woord al zegt, om verstandige keuzes te maken, heb je toch echt je verstand nodig. Als je je gevoel zou volgen dan zou je immers maar impulsieve, slecht onderbouwde richtingen inslaan in je leven.

Dat blijkt niet zo te zijn. Je gevoel blijkt een veel grotere rol te spelen in het maken van keuzes, geeft neurowetenschapper Antonio Damasio aan. Hij had een patiënt, Elliot, een sucesvolle zakenman met een hersentumor. Tijdens een operatie werd een gedeelte van zijn hersenen weggehaald, de orbitofrontale cortex, dat de frontale kwab met emoties verbindt. De moeilijke woorden doen er eigenlijk niet toe, waar het op neer kwam was dat hij geen emoties meer voelde. En wat zag Damasio? Je zou misschien denken dat Elliot een soort rationele machine was geworden die heel goed beslissingen kon nemen, maar het tegenovergestelde was waar. Elke keuze in zijn leven verlamde hem. Een afspraak maken kostte hem een half uur, met de beslissing waar hij zou lunchen was hij de hele ochtend zoet. Zelfs kiezen welke kleur pen hij zou gebruiken om een formulier in te vullen was een hele opgave.

Want ja, stel je vraagt je af wat je vanavond gaat eten, dan zijn er voor pasta vaak net zoveel voors en tegens te bedenken als voor aardappelpuree. Het gaat er vaak om waar je zin in hebt. Dus ook al denk je dat een logische keuze hebt gemaakt, emoties hebben toch een hele grote rol gespeeld erin.

De gedachte dat emoties een slecht idee zijn blijft hardnekkig. Als we iemand als ‘emotioneel’ omschrijven, dan is dat vaak bedoeld als kritiek: deze mensen hebben geen controle over zichzelf en hun beoordelingsvermogen. Ze zijn basically niet te vertrouwen met het maken van goede keuzes. Op veel kantoren roepen managers op om emoties buiten het nemen van beslissingen te houden. Echte professionals laten hun gevoelens thuis. Vooral vrouwen zouden moeten leren om wat rationeler om te gaan met belangrijke beslissingen. Dit zorgt ervoor dat vrouwen denken dat ze hun emoties moeten onderdrukken als ze op hun werk zijn.

Het zijn gekke aannames. Alsof we een keuze hebben in voelen of niet voelen. Alsof het onderdrukken van emoties ooit een goed idee is. Terwijl dat niet zo is. Ten eerste komt het er one way or the other wel uit. Ontplof je gewoonweg op een dag. En ten tweede: emoties zijn dus juist héél belangrijk bij het maken van keuzes. Eat that, boss.

Dus de volgende keer dat je een discussie hebt met iemand en jij denkt het gelijk geheel aan jouw kant te hebben? In plaats van de feiten nog eens op een rij te zetten, kun je iemand beter op een andere manier benaderen. Ingaan op zijn of haar emoties, erkennen en geruststellen, en er zo voor zorgen dat de ander het wil. Of je er gewoon bij neerleggen en het over iets gezelligs hebben.