Frustratie, pijn, angst: waarom mediteren niet altijd leuk is

Meditatie en mindfulness is voor een heleboel goed. Het helpt je je kalmer te voelen en beter te slapen, het verbetert je geheugen, je creativiteit, je focus en je relativeringsvermogen. Maar het is niet zomaar een wonderpil – een paar keer mediteren en ál je problemen zijn foetsie –, het brengt ook risico’s met zich mee.

Het was de derde keer dat ik een tiendaagse meditatiecursus deed. We zaten met z’n tachtigen in de meditatiehal. Echt doodstil was het niet, tijdens die gezamelijke meditatieuurtjes hoorde ik altijd wel iemand schuifelen, z’n neus ophalen, hoesten of snikken. Opeens klonk er een soort gehum dat steeds luider werd, van de kant van de mannen. Ik was niet de enige die het hoorde. ‘Could you be silent please,’ zei de meditatieleraar een aantal keer. ‘Allemaal stil zijn,’ hoorde ik iemand op vreemde toon echoën. ‘We moeten allemaal stil zijn. Lalalalaaaa!’ En hij begon weer luidkeels te hummen. Na een paar minuten werd de stoorzender de zaal uit begeleid door twee andere mediteerders. Later die dag zag ik een ambulance het terrein oprijden.

Mijn vader heeft ook meerdere lange retraites gedaan. Hij vertelde me eens dat bij een van zijn cursussen een man in zijn blote kont het veld naast het meditatiecentrum in was gerend. Totaal koekoek geworden. Op zich geen normale gang van zaken tijdens zo’n cursus, maar het kan wel gebeuren. Allebei deze mannen raakten door de meditatie in een psychose. Het zijn extreme voorbeelden van iets wat best aandacht verdient: intensief mediteren kan behoorlijk wat oprakelen en moet daarom onder professionele begeleiding gebeuren. En daarnaast: uiteindelijk is meditatie niet voor iedereen. Vooral mensen die een geschiedenis hebben met psychologische of psychiatrische problemen moeten uitkijken als ze urenlang op een kussentje gaan zitten met hun ogen dicht. De twee mannen uit de voorbeelden raakten natuurlijk niet zomaar patsboem psychotisch, beiden hadden al een problematische achtergrond. De leiding van het centrum had de risico’s niet goed ingeschat, maar kon in ieder geval wel adequaat handelen toen het mis ging.

Zonder aanleg daarvoor zal je zeker niet zomaar psychotisch raken van een meditatiesessie. Maar het is goed om te weten dat meditatie en mindfulness niet alleen maar pais en vree is. Hoe goed aandachttraining ook is voor je, op het moment dat jij zonder afleiding je een tijd op jezelf gaat richten, komen er onherroepelijk dingen naar boven die minder gezellig zijn. Waar moet je dan aan denken?

– Frustratie. Omdat meditatie geassocieerd wordt met vredige gevoelens kun je behoorlijk gefrustreerd raken als je je potdomme niet langer dan anderhalve seconde kunt concentreren op je ademhaling. En waar blijft dat witte licht en die euforie?! Waarom voel jij dat niet? Faal faal! Maar een Grote Les is dat meditatie in de eerste plaats gaat om het bewaren van gelijkmoedigheid. Wat gebeurt, gebeurt. De ene dag gaat het superlekker, de volgende dag bak je er niks van. Dat is normaal.

– Pijn. Als je een tijdje in dezelfde positie zit gaat je lichaam zeker protesteren. Je krijgt steken in je knieën of in je rug. Probeer in ieder geval altijd rechtop te blijven zitten, een kant op hangen maakt het op lange termijn alleen maar erger. We hebben de neiging om negatieve emoties en ervaringen meteen weg te willen doen, maar probeer de pijn eerst te observeren: waar zit het precies, wat voor vorm heeft het, wat voor soort pijn is het? En ga dan verzitten.

– Verdriet. Terwijl je mediteert word je geconfronteerd met jezelf. Met emoties die je misschien liever diep weggestopt had willen houden. Probeer vast te houden aan het doel van meditatie: observeer en wees gelijkmoedig. Wees niet bang dat je in je emotie zal verdrinken, dat gebeurt niet. Jij kunt het aan. En alles verandert, ook dit gevoel gaat over.

– Angst en paniek. Hiervoor geldt hetzelfde als voor verdriet. Bij introspectie kunnen heftige emoties opkomen. Angst is een logische reactie op heftige emoties, je weet even niet wat je ermee aan moet. Weet dat er altijd een stevige kant is in jou die dit aan kan. Laat het komen. Observeer het. Hoe ziet de emotie eruit? Waar voel je het? precies

– Verwarring of hallucinaties. Meditatie is erop gericht om jezelf te observeren van een afstandje, je emoties, gedachten en sensaties. Het leert je in te zien dat die kunt waarnemen, en dat je ze niet zelf bént. Jij bent niet jouw stress, niet jouw zenuwen, niet jouw verdriet. Maar dat is best een omslag in hoe je de wereld en jezelf ervaart. Wat verwarring of andere vreemde gewaarwordingen voelen is volstrekt normaal.

– Depressie. Als er lange tijd pittige emoties bovenkomen kan dat leiden tot een depressie. Loop daar niet te lang in je eentje mee door. Vraag hulp aan fijne mensen in je omgeving en overleg met je huisarts.

Nogmaals, voor alles geldt: wees niet bang voor negatieve emoties. Je kunt een heleboel aan. Een heleboel gaat vanzelf over. En als je langere tijd blijft worstelen of je ergens echt niet uitkomt, twijfel niet om een gesprek aan te vragen met een ervaren meditatieleraar. Als je op een serieuze manier met meditatie bezig bent is goede begeleiding heel belangrijk! Heb je geen meditatieleraar, kijk of er in jouw woonplaats een boeddhistisch centrum is of een ander professioneel meditatiecentrum. Daar kunnen ze je helpen. Verder is meditatie niet een wonderpil. Een gesprek met je huisarts of een therapeut kan op dit moment misschien veel beter zijn voor jou.

LEES OOK: Echt gelukkig zijn? Stop met mediteren en luister naar de oude Chinezen!

Gerelateerde artikelen

Back to top button