Hoe ga je om met pijnlijke jeugdherinneringen?

Het is nu eenmaal geen eenvoudig onderwerp, maar een moeilijke jeugd kan invloed hebben op de manier waarop je naar jezelf als volwassene kijkt. Kán dus, als je het te pijnlijk vindt om er open over te zijn. Maar je bént niet wat je ooit is overkomen, of is wijsgemaakt. Tijd dus om dat verleden op te ruimen, maar waar begin je?

Fysieke of seksuele mishandeling, maar ook emotionele verwaarlozing of manipulatie in de jeugd; het zijn ingrijpende levensgebeurtenissen die ervoor kunnen zorgen dat iemands stressysteem verkeerd wordt afgesteld. En daar kun je een leven lang last van hebben. Dat geldt gelukkig niet voor iedereen; uit onderzoek van de NESDA (een grootschalig Nederlands onderzoek naar depressie en angst), blijkt dat 20% van de mensen die als kind ooit mishandeld werden, daar op latere leeftijd geen beperkingen van ondervinden. Dat betekent alleen dat 80% van de gevallen dat dus wél doet, met vaak depressie-en angstklachten tot gevolg, doseringsproblemen rond alcohol of drugs of problemen op het gebied van binding en intimiteit.

Wie te maken heeft met een zogenaamd ‘Diary of Childhood Misery’, praat daar dan ook lang niet altijd even eenvoudig over. Niet vreemd, vaak gaat een dergelijke jeugd gepaard met gevoelens van schaamte, vernedering, chaos, woede en het gevoel niet goed genoeg te zijn om liefde en veiligheid te ontvangen. Dat soort emoties openlijk op tafel leggen is voor de meeste mensen hetzelfde als een pijnlijke wortelkanaalbehandeling moeten ondergaan: liever niet. Maar dat wil niet zeggen dat de herinneringen daarmee verdwenen zijn, en ze je soms niet ineens kunnen overvallen. Het kan dan ook van grote waarde zijn als  je op een veilige manier terug kan keren naar dat verleden, om daar als het ware wat emotionele reparaties uit te voeren aan je negatief gevormde zelfbeeld, dat door anderen werd gevormd en gevoed (“Je bent dom. Je bent dik. Je kunt niets. Was je maar nooit geboren.”)
Maar waar begin je in vredesnaam?

Op website psychologytoday.com las ik een stuk van psycholoog Monnica Williams met de prachtige titel: Hurt By Those We Loved –Overcoming the pain of childhood abuse and neglect. En daarin zegt ze dat er manieren zijn die kunnen helpen als je jezelf wilt uit leren spreken over je jeugd, om de negatieve overtuigingen die daaruit voortkwamen over jezelf niet zozeer te overwinnen, maar in ieder geval te leren kennen. Al is dat absoluut niet makkelijk, want vaak spelen, eenmaal volwassen, van te voren  de volgende gedachten een rol bij het overwegen van deze emotionele ‘wortelkanaalbehandeling’:
“Als ik het vertel, voel ik me nog erger”
“Ik kan alle controle waar ik zo hard voor heb gewerkt verliezen.”
“Ik heb mijn hele leven besteed aan proberen te vergeten hoe vreselijk mijn jeugd was. Waarom zou ik het nu ineens wél vertellen?”
“Ik word opnieuw boos als ik aan mijn jeugd terug denk, en dat wil ik niet voelen ”
“Waarom zou ik teruggaan? Ik was niet de schuld van mijn ouders, ze wisten gewoon niet beter.”
“Ik kan het toch niet veranderen, het is al gebeurd toch?”

Maar wat dit laatste betreft is het antwoord  toch echt nee, zegt Williams, want “je verleden blijft bij je totdat het echt vrij is, en kan rusten op een plek waar het je geen kwaad (meer) doet” Anders gezegd: pijnlijke kwesties uit je kindertijd moeten worden onderzocht, zodat ze je in je huidige leven niet in de weg staan. En je bijvoorbeeld naar die broodnodige (zelf)liefde en waardering op de verkeerde plekken gaat zoeken, bijvoorbeeld bij anderen, of vanuit de wens dat je ouders (of wie je dan ook pijn deden) op een dag zullen veranderen en zullen inzien wat ze je aandeden.
Door het aan te gaan, hoe moeilijk en eng en confronterend ook, ‘bevrijd’ je jezelf als het ware van alle onware aannames die je ooit over jezelf leerde geloven. En dat kan uiteraard door professionele hulp te zoeken (zo kan Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort met EMDR, een goede en snelle methode zijn bij trauma’s), of door er met je geliefde of een andere vertrouweling over te praten. Maar Williams geeft nog wat andere tips die je zelf eens kunt proberen, en geeft die in de vorm van een schrijfopdracht:

  • Neem je vroegste pijnlijke herinnering als uitgangspunt.
  • Wat is er gebeurd? Schrijf alles op wat je kan herinneren.
  • Wat dacht je dat er zou gebeuren op dat moment? Wat wilde je dat er zou gebeuren (dat wil zeggen, hoe zou je dit graag anders hebben gehad)?
  • Hoe heb je deze gebeurtenis geinterpreteerd? Hoe voelt dat hoe voel je je over jezelf? Wie denk je dat de schuld heeft voor wat er gebeurd is en waarom (meer dan één persoon kan oook)?
  • Hoe voel je je in de richting van de andere betrokkenen?
  • Hoe heeft deze gebeurtenis invloed op jou in de toekomst? Hoe beïnvloedt deze gebeurtenis hoe je je voelt over jezelf vandaag?
  • Hoe heeft dit van invloed op je relaties in het verleden en vandaag de dag?

Schrijf minstens twintig minuten. Om zo goed mogelijk bij jezelf te blijven schrijf je in de eerste persoon tegenwoordige tijd alsof de gebeurtenissen nu gebeuren. Als je klaar bent met schrijven, ga je even een stukje lopen en geef jezelf een pauze. Bekijk dan opnieuw wat je schreef, alleen of met iemand die je vertrouwt, en denk nu na over de ervaring met uw volwassen geest. Kun je er met volwassen gedachten anders naar kijken? Zie je verschil tussen wie jij bent, en wat je is aangedaan? Kan je dat uit elkaar halen?
De volgende dag doe je dit allemaal opnieuw, en voeg je meer details toe als dat lukt.  Als je de gebeurtenis kon herhalen, wat zou je dan veranderen?

Het doel hiervan is niet om de gebeurtenis weer tot leven te roepen, maar om die als het ware te reviseren, te herschrijven voor jezelf.  Zodat je door die afstand meer objectief inzicht krijgt in je jeugd, in plaats van je te concentreren op de betekenis over jezelf die je daar mogelijk aan hebt toegeschreven. De kindertijd is een tijd waarin je niet rijp of verfijnd genoeg bent om te beseffen dat de manier waarop je behandeld bent te maken heeft met hen en hun onopgeloste kwesties, niet met persoonlijke tekortkomingen van jouw kant. Kortom: om te beseffen dat je niet bént wat je ooit is wijsgemaakt, of is overkomen. En dat is niet makkelijk, zegt Willams, maar het is het wel waard…

Meer lezen? Kijk hier en hier

Lees ook: 28 tekenen dat je innerlijk volwassen bent

Gerelateerde artikelen

Back to top button