Hoe ik leerde om aandachtiger te leven

Heb je ook weleens het gevoel dat je te vluchtig, gehaast of te virtueel leeft en misschien niet helemaal ten volle uit? Er is ook een andere manier: leven vanuit aandacht. Heel heilzaam voor jezelf én voor anderen.

LEES OOK: Dit zijn mijn 10 manieren om langzamer (en dus relaxter!) te leven

Laatst hoorde ik een mooi verhaal. Het ging over een meisje dat al lange tijd depressief was. Ze overwoog een einde te maken aan haar leven. Ze had alles al geprobeerd: therapie, medicijnen, gesprekken met vrienden die haar probeerden te overtuigen géén eind te maken aan haar leven. Uiteindelijk belandde ze via via bij een spiritueel leraar. Daar had ze een gesprek mee. Of eigenlijk was het helemaal geen gesprek. Zij deed haar verhaal en de leraar luisterde. Twee uur lang. Hij zei helemaal niets, hij stelde alleen af en toe een vraag. Hij was helemaal aanwezig bij haar verhaal, met open aandacht, zoals dat wel genoemd wordt in de yoga, zen, mindfulness en andere vormen van levenskunst. Open aandacht wil zeggen: bewust, in het moment en vrij van bijgedachten – ja, zelfs van gedachten überhaupt. Het luisteren zonder te oordelen, zonder te willen ‘helpen’, zonder conclusies te trekken, zonder te sturen, zonder je eigen ‘ik’ tussenbeide te laten komen. Een beetje zoals een boom die staat te ruisen in de wind. Aan het einde van het gesprek, zei het meisje tegen de leraar: ‘Ik KAN helemaal geen einde maken aan mijn leven, of wel? Er bestaat geen einde, er bestaat alleen dit. Het huidige moment.’ ‘Zo is het,’ zei de leraar. ‘Dankjewel,’ zei het meisje, want voor het eerst sinds lange tijd had ze de moed om verder te leven. En de leraar zei: ‘Geen dank, want ik heb niks gedaan.’

Alle bewustwording begint met aandacht, zo leren onder meer zen, yoga, meditatie en mindfulness ons. Maar hoe pas je dat toe in je dagelijks leven? Het belangrijkste is dat je aanwezig bent bij wat je doet. Als je een film kijkt, kijk dan niet óók op je telefoon. Als je naar iemand luistert, denk dan niet alvast na over wat jij wilt gaan zeggen of over hoe je diegene zou kunnen helpen. Geef liever helemaal geen advies, maar wees gewoon aanwezig bij het moment. Sta je bij de kassa, maak dan contact met de caissière. Beland je in een situatie waarin je je ergert, blijf dan even stilstaan bij dat gevoel in plaats van er meteen naar te handelen door bijvoorbeeld te gaan schreeuwen. Wees die boom die staat te ruisen in de wind. Onthaal verwarrende emoties als je vrienden en geef ze een stoel om op te zitten in plaats van ze te verjagen door afleiding te zoeken. Wat mij het meeste heeft geholpen om aandachtiger te leven, is yoga. Ik begon daar twintig jaar geleden mee, toen het nog lang niet hip was (ik werd er zelfs een beetje om uitgelachen). Ik bedoel niet het soort yoga dat draait om wie het fitst en het lenigst is, maar het soort waarbij je met je aandacht naar binnen gaat. Twintig jaar yoga is trouwens – voor mij – nog steeds te kort om écht alles met aandacht te doen. Nog steeds ben ik gevoelig voor de verleidingen van telefoon, zelfkritiek, in de verdediging schieten en het laatste woord willen hebben – om maar wat te noemen. Maar ik probeer het wél. Elke dag weer.

Zo kampte ik onlangs met de situatie ‘buurvrouw’. Mijn buurvrouw is een verhaal apart. Ze heeft een verslavings- en crimineel verleden, heeft borderline en lijkt daarnaast licht zwakbegaafd. Bovendien had ze regelmatig zó’n ruzie met haar verloofde dat mijn vriend en ik ons afvroegen of hij haar niet mishandelde – maar dat bleef gissen, en we vonden het lastig om erover te beginnen. We woonden nog niet zo lang in ons huis en konden de situatie niet goed inschatten. Tegen ons was ze altijd erg aardig. Dus toen ze trouwde met haar verloofde, ging ik toch een bloemetje brengen. Een beetje schoorvoetend, dat wel. De buurvrouw begon te vertellen over haar relatie, en ik herinnerde me het verhaal van de leraar die alleen maar luisterde, zonder het gesprek te sturen. Dus ik deed mijn best om hetzelfde te doen. Ik liet haar vertellen wat ze wilde vertellen en dat was een heleboel. Ze zei niet met zoveel woorden dat ze door haar man werd geslagen, maar tussen de regels door kreeg ik wel die indruk. Toch vroeg ik niet door en ik gaf ook geen advies. Ik zei alleen maar dat ik er voor haar was als ze me nodig had.
Een paar weken later stond ze op de stoep. Ze had haar partner de deur uitgezet. De laatste klap was de druppel geweest. Of mijn luisterend oor heeft geholpen, weet ik niet, maar inmiddels is ze gelukkig samen met iemand anders en is de rust in ons huis wedergekeerd. Het contact met de buren is sindsdien enorm verbeterd: zij passen af en toe op onze poezen en wij laten hun hond uit. En ik ben zelfs laatst met de buurvrouw en mijn kinderen naar het zwembad geweest. Dat schijnt óók een effect te zijn van aandachtig leven: dat je fijnere contacten krijgt met de mensen om je heen.

Ik sluit af met een laatste verhaal over aandacht dat ik onlangs ergens las. Op een goede dag vroeg een leerling aan zijn zenmeester: ‘Meester zou u alstublieft een paar grondregels op willen schrijven hoe ik de hoogste wijsheid zou kunnen bereiken?’ De zenmeester greep meteen een penseel en schreef: ‘Aandacht’. ‘Is dat alles?’ vroeg de leerling. ‘Wilt u er niet nog iets bijschrijven?’ Daarop schreef de zenmeester twee keer achter elkaar: ‘Aandacht, aandacht’.
Nou, zei de leerling, ‘ik zie echt niets dieps of spiritueels in wat u hebt opgeschreven’, waarop de zenmeester drie keer achter elkaar hetzelfde opschreef: ‘Aandacht, aandacht, aandacht’!
Geïrriteerd wilde de leerling toen weten: ‘Wat betekent dat woord nou?’ En de zenmeester antwoordde zacht: ‘Aandacht betekent aandacht’.

LEES OOK: Wetenschappelijk bewezen: yoga gaat depressie tegen

Gerelateerde artikelen

Back to top button