Hou op met je schuldig te voelen (je hebt namelijk niks fout gedaan)

‘Had ik dit maar anders/beter/niet gedaan’, wedden dat jij dat ook heel vaak denkt? We voelen ons de hele tijd schuldig. Maar, waarom eigenlijk? Doen we dan echt zoveel fout?

Onlangs zat ik met een vriendin in een café. Trots vertelde ze mij dat ze tegenwoordig alles bewaart in herbruikbare wraps, i.p.v. bijvoorbeeld in folie of plastic bakjes. Toen ik haar vervolgens vertelde dat ik nog steeds een hele collectie Tupperware bezit, keek ze me fronsend aan. “Maar dat is zó slecht voor het milieu” zei ze vermanend en stante pede bekroop me het gevoel dat ik eigenhandig verantwoordelijk was voor de ondergang van de aarde. Iedere keer als ik nu een overgebleven kliekje avondeten in zo’n bakje sta te scheppen heb ik de neiging om de luxaflex van het keukenraam dicht te trekken zodat niemand het ziet. En mijn verzameling plastic is niet het enige waar ik me schuldig over voel. De vraag is eerder waar ik me níet schuldig over voel. Had ik niet toch zelf cupcakes moeten bakken i.p.v. mijn kind kant en klare traktaties mee naar school te geven voor z’n verjaardag? Had ik op zaterdagavond niet beter nog even aan een artikel kunnen werken i.p.v. te gaan zitten netflixen? Had ik niet toch beter kunnen gaan sporten ipv lui thuis te blijven? Eigenlijk doe ik het nooit goed genoeg. Althans, dat vind ik zelf. En ik ben niet de enige die een constant gevoel van falen heeft. Want we worden collectief verteerd door schuldgevoel.

Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 96 procent van alle vrouwen zich meerdere keren per dag ergens schuldig over voelt. Als je daar even goed over nadenkt is dat eigenlijk absurd. Want, hoeveel verschrikkelijke zonden kun je op een dag nou helemaal begaan? Ik bedoel, op een gemiddelde dag maak ik me doorgaans niet schuldig aan diefstal, geweld, overspel, of iets anders dergelijks waarvoor een schuldgevoel op z’n plaats zou zijn. Goed beschouwd doe ik eigenlijk maar zelden iets wat ik echt niet had moeten doen. En als dat dan wél een keer gebeurt, is het meestal ook nog een vergrijp van aanzienlijk kleinere omvang en bovendien bijna altijd per ongeluk. Hoe kan het dan toch dat ik me structureel slecht voel over dingen die ik heb gedaan, niet heb gedaan, heb gezegd, of juist niet heb gezegd? Want is er verder íemand anders die daarvan wakker ligt? Het antwoord op die vraag is hoogstwaarschijnlijk: nee. Dus waar maak ik me dan eigenlijk druk om?

Volgens onderzoekers hullen we onszelf steeds maar in het boetekleed omdat we leven in een schuldcultuur. Meer dan ooit hebben we het gevoel dat het leven maakbaar is en willen we graag alles wat er gebeurt kunnen verklaren. Als er dan voor ons gevoel iets niet helemaal perfect gaat gaat, betekent dat dus automatisch dat daar iemand verantwoordelijk voor is. En die iemand, dat zijn we meestal zelf. We zijn zelf verantwoordelijk voor ons eigen geluk, vinden we, en daarom moeten we voldoen aan een volmaakt plaatje dat we van onszelf hebben. We moeten de perfecte ouders zijn, een succesvolle carrière hebben, leuke liefdespartners zijn, maatschappelijk betrokken zijn, kortom, de allerbeste versie van onszelf op alle fronten. Waardoor ons geweten automatisch onze grootste vijand wordt. Want wie kan er nou voldoen aan al die eisen? Ik wil heel graag de planeet redden, koekjes bakken met mijn kinderen, een Pulitzer winnen, een killerbody hebben, vrijwilligerswerk doen en kunnen koken als Ottolenghi. Maar het lukt me gewoon niet, something’s gotta give. A lot of things eigenlijk, net zoals bij iedereen. En is dat erg? Nee dus. Want ik ben gewoon maar een mens en geen superheld.

Bekijk jezelf eens door de ogen van een ander. Of, misschien nog beter: probeer eens naar jezelf te kijken zoals jij naar iemand anders zou kijken. Want wat zie je dan? Waarschijnlijk een hartstikke fijn persoon die het allemaal gewoon heel goed doet. Dat zie ik tenminste als ik naar de mensen om me heen kijk. Dan zie ik mensen die hun uiterste best doen om een goed leven te leiden. Om aardig te zijn en hun steentje bij te dragen aan de wereld. Die nooit opzettelijk iets zouden doen om een ander te kwetsen of te benadelen. En die heus weleens iets stoms zeggen, iets onhandigs doen, of iets misschien beter anders hadden kunnen aanpakken. Maar daar lig ik echt niet wakker van, dus ik zou het best wel zonde vinden als zij dat wel deden, want daar zijn de meeste mensen gewoon veel te leuk en lief voor. Niemand is perfect en hoe je ook je best doet, dat ga je ook niet worden. Je schuldig voelen is daarom volstrekt nutteloos, dus houd er maar gewoon mee op. Ik geef mijn kind voortaan zonder scrupules koekjes uit de supermarkt in een Tupperwarebakje mee naar school. En als ik die Pulitzer heb gewonnen, dan kijken we wel weer eens verder.

Lees ook: Voel jij je ook zo vaak schuldig? Daar mag je NU mee stoppen.