Iedereen een psychische diagnose! Maar… waarom?

Heb jij geen etiketje? Geen psychologische diagnose? Ben je, kortom, gewoon normaal? Sorry, maar dat kan eigenlijk écht niet meer. Wie geen psychische stoornis heeft loopt behoorlijk achter de feiten aan. Stoornissen zijn namelijk de trend du jour.

Valt het jou ook weleens op dat de wereld tegenwoordig wémelt van de narcisten? Ik heb zo drie vriendinnen die bij elkaar zo’n vijftien expartners hebben die plotseling allemaal narcistisch blijken te zijn. Ja, mijn vriendinnen weten het zeker: schoolvoorbeelden waren het. Jack Nicholson kon er als Melvin Udall uit ‘As Good as it Gets’ nog een puntje aan zuigen, als ik de verhalen mag geloven. Toch gek, want toen de relaties uit gingen waren die kerels niet narcistisch, maar ‘een lapzwans’, ‘egoïstisch’, of gewoon: ‘niet de ware’. De dames zelf zijn trouwens ook vaak burn-out, depressief, of blijken in retrospect al jaren te lijden aan borderline. Eigenlijk is het een wonder dat iedereen nog gewoon vrij losloopt over straat, want met de hoeveelheid psychiatrische etiketten die we tegenwoordig hebben zouden we eigenlijk gewoon met z’n allen geïnstitutionaliseerd moeten worden.

Psychologische problemen zijn niet langer voorbehouden aan zielige mensen die vroeger door hun ouders mishandeld zijn, of aan de echte gekken bij wie de bedrading in hun bovenkamer niet helemaal goed is aangelegd. Nee, een stoornis hebben is het nieuwe ding. Een soort designertas waar je dagelijks mee rondloopt en die iedereen mag zien. De ietwat sociaal onhandige buurman is vast en zeker autistisch, die hyperende collega heeft ADHD en zelf kamp je eigenlijk stiekem al jaren met een depressie. Toch? Schaamde je je vroeger nog dood als je bij de zielenknijper op de bank lag, tegenwoordig is het bijna een vereiste om met op z’n minst één psychologisch probleem te kampen. Niet in therapie geweest, is eigenlijk gewoon niet geleefd. Ik lijd, dus ik besta.

Op zich helemaal niet zo erg (gekke mensen zijn tenslotte leuke mensen), ware het niet dat veel van de diagnoses waar we tegenwoordig mee rondlopen niet komen van een erkende psycholoog, maar van Dokter Google. We zijn de laatste jaren namelijk massaal aan het zelfdiagnosticeren geslagen. En het is waar: vul maar eens een willekeurige stoornis in op Google bekijk de lijst met symptomen. Wedden dat jij er ook wel een paar hebt? Als ik het wereldwijde web mag geloven ben ik ondertussen al autistisch, manisch-depressief en heb ik OCD. Maar ja, zijn we niet gewoon allemaal ergens een beetje raar? Ik denk het eigenlijk wel. Maar ja, ‘beetje raar’ staat nou eenmaal niet in de DSM. Dus daar koop je dan weer niks voor natuurlijk.

Bram Bakker, bekend Nederlands psychiater, zei onlangs in Reporters Online dat hij denkt dat zoveel mensen zelf etiketjes opplakken omdat ze dan de verantwoordelijkheid voor hun daden en fouten van zich af kunnen schuiven. Ze hebben tenslotte ‘iets’, dus kunnen ze er niks aan doen dat ze zich slecht gedragen. Geen dader, maar altijd slachtoffer, dat is tenslotte wel lekker makkelijk. Maar niet echt eerlijk natuurlijk. Helemaal niet ten opzichte van mensen die daadwerkelijk worstelen met een psychische aandoening. Want die zouden dat etiket natuurlijk liever helemaal niet hebben. Het mag dan misschien tegenwoordig hip zijn om een autist te zijn, leuk is het echt niet. En ik kan het weten, want ik heb een autistische zoon (gediagnosticeerd door maar liefst drie heuse kinderpsychiaters, na een lang traject dat zich niet op Google afspeelde) en ik denk dat hij er een lief ding voor zou geven om gewoon lekker saai normaal te zijn. En zijn vader en ik ook trouwens.

Overigens snap ik het best wel, dat het fijn is om jezelf in een hokje te stoppen als je het gevoel hebt dat je niet helemaal in de pas loopt. Want als je rare, afwijkende, bijzondere, gevoelens een naam hebben, dan zijn ze ook makkelijker te accepteren. Omdat het dan iets ís. Duidelijk is. En daar houden we van, van duidelijkheid. Zeker in een tijd waarin er al zoveel onzekerheid en druk is als nu. Ja, stop me in een hokje. Want dat is tenminste veilig in een wereld die steeds maar onveiliger gaat voelen.

Maar weet je, of je nou officieel ‘gek’ bent of niet, het maakt eigenlijk niet uit. Iedereen heeft namelijk z’n eigenaardigheden en ook als daar geen diagnoses of pillen voor zijn, of als je de normaalste mens op aarde bent, ben je nog steeds interessant en de moeite waard. Dus kom van die bank van Dokter Google en ga een nieuwe handtas kopen. Dan kun je die straks lekker showen. En daar ben ik dan dus wél jaloers op.

Lees ook: Hoe je als chronisch zieke moeder toch een gezond leven kunt leiden.