Als het einde nadert… Moet je daar dan bang voor zijn?

De dood is één van de meest ongrijpbare dingen van het leven. En daarom waarschijnlijk ook één van de meest beangstigende. Menigeen is er dan ook bang voor. Maar, zeggen onderzoekers nu, dat is helemaal niet nodig. Want doodgaan is juist vaak een positieve ervaring.

Er zijn heel weinig dingen waar ik bang voor ben, maar de dood vind ik dus echt, nou ja, doodeng. Zó eng, dat ik momenten heb dat ik er een soort mini-paniekaanval van krijg als eraan denk dat het ooit afgelopen zal zijn. Of als ik lees, of hoor over mensen die plotseling heel erg ziek werden, of een ongeluk kregen ofzo. Het idee dat ik er op een dag niet meer ben vind ik niet te bevatten. Ik kan me niet voorstellen dat mijn ‘ik’ zomaar opeens verdwijnt en als ik daar teveel bij stil sta, lopen de rillingen over mijn rug. Daarnaast lijkt het hele proces van doodgaan me ook gewoon vreselijk. Dat kan namelijk toch niet anders dan heel eng zijn? Nee, geef mij maar het eeuwige leven. En als dat niet mogelijk is, zal ik me in ieder geval zo lang mogelijk verzetten tegen de dood. Want die eeuwige jachtvelden, die hoef ik gewoon niet zo nodig te zien.

Mijn angst is echter nergens voor nodig. Dat zeggen Amerikaanse onderzoekers die onlangs de resultaten van een studie naar doodgaan presenteerden. Hun bevindingen zijn gebaseerd op duizenden blogposts van terminaal zieke patiënten en gevangenen op death row die bijna geëxecuteerd worden. De dingen die zij schreven gingen bijna zonder uitzondering niet over angst, verdriet, of pijn, maar over liefde, verbondenheid en berusting. Staan mensen op het punt om te sterven, dan treedt er vaak een staat van acceptatie op, van kunnen loslaten, zeggen de onderzoekers. Angst valt weg, mensen zijn er klaar voor en verlaten deze wereld vredig. Blijkbaar, is de conclusie, is angst voor de dood iets wat vooral optreedt als je er nog niet echt mee te maken krijgt, als het geen realiteit is. Word je er echter mee geconfronteerd dan is de mens, zoals heel vaak, bijzonder goed in staat zich aan te passen aan de omstandigheden en er zelfs iets moois van te maken. Kortom, lang leve de dood.

Tja. Allemaal leuk en aardig, maar sorry, ik word er dus niet meer minder bang van. En eigenlijk vind ik het ook wat kort door de bocht. Het lijkt mij namelijk stug dat iedereen die dood gaat daar uiteindelijk een feestje van weet te maken. Ik geloof niet dat iedereen er vrede mee heeft, zeker niet als je voortijdig gaat door bijvoorbeeld een ziekte. Ik durf met vrij grote stelligheid te zeggen dat ik ongelooflijk bang zou zijn en me er keihard tegen zou verzetten. Ik wil namelijk helemaal geen afscheid nemen. Ik wil leven. Ik wil mijn kinderen zien opgroeien en nog heel veel dingen doen. Dus accepteren? Mwah, ik vrees dat ik daar echt niet toe in staat zou zijn. Nee, de dood zou aan mij geen goeie hebben.

Het zal per persoon verschillen, denk ik. En het grootste issue is natuurlijk: controle. Want niemand weet wat er gebeurt na de dood. Óf er dan nog iets gebeurt. Of dat je dan gewoon weg bent. Pats boem, doei. En controleverlies, dat is eng voor heel veel mensen. Ik geloof niet in God, in ‘iets’, in een leven na de dood. Wat sterven dus automatisch bijzonder eng maakt. Misschien wordt dat anders als je zo oud of ziek bent, dat blijven leven meer pijn doet dan de angst om er niet meer te zijn. In dat geval kan ik me er een voorstelling van maken dat je de dood uiteindelijk als een soort verlossing gaat zien. Maar niet iedereen die ziek of oud is, is ook ‘op’. En dan is doodgaan niet iets moois, maar gewoon iets ontzettend oneerlijks. Ik heb het zelf meegemaakt bij iemand die veel te jong op sterven kwam te liggen. En ja, hij had lange tijd pijn en erg veel ongemak. Wat zijn leven moeilijk en frustrerend maakte. Maar toch hij wilde helemaal nog niet gaan. Hij was boos en teleurgesteld. En bang. Hij schreef geen berustende blogs. Hij ging, maar onvrijwillig. Magere Hein heeft hem het leven uit moeten slepen. Want echt niet dat ‘ie zomaar mee ging.

Ik hoop dat, als het mijn tijd is, mijn laatste woorden inderdaad zullen zijn dat het goed is. Dat ik klaar ben. Dat ik me in alle acceptatie overgeef. Maar ik betwijfel het. Angst is een slechte raadgever, dat weet ik, maar zelfs de gezelligste terminale blog zal mijn angst niet kunnen wegnemen. De dood hoort bij het leven, dat is nou eenmaal zo. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor de waterpokken. En daar kon ik me ook niet in berusten, de littekens op mijn lijf zijn daar het bewijs van. Dus die kerel met die zijs moet wel van hele goede huize komen, wil ‘ie mij voortijdig mee krijgen. Want ik zal me net zo lang voor hem verstoppen als maar mogelijk is.

Lees ook: Lees dit als je iemand verloren hebt. Om kracht uit te putten!