Spijt oh spijt! Waarom we meer last hebben van de dingen die we níet hebben gedaan

De reis die je je voornam maar nooit deed. De baan die je graag wilde hebben, maar waar je nooit achteraan bent gegaan. Mensen hebben meer en langer spijt van plannen die ze nooit hebben uitgevoerd, dan van de stommiteiten die ze begingen. Hoe komt dat eigenlijk? Merel zocht het uit.

Je zou denken dat je vooral spijt zou hebben van stommiteiten die je hebt begaan. Die keer dat je in een dronken bui je beste vriendin belachelijk maakte. Of die keer dat je in bed belandde met een vreemdeling, terwijl er thuis braaf iemand op je aan het wachten was. Door zulke acties zul je waarschijnlijk een hele tijd niet echt fantastisch slapen. Toch balen we op lange termijn eigenlijk veel meer van de dingen die we graag wilden, maar nooit hebben gedaan.

Ook ik heb veel meer spijt van de dingen die ik niet deed, dan de fouten die ik heb gemaakt. Die ene man op dat festival, alweer best een tijd geleden, leek recht uit de hemel gevallen. Mijn vriendin zei later: ‘Jeetje, de vonken vlogen er vanaf! Maar steeds als hij keek, keek jij niet, en andersom.’ Het heeft maanden geduurd voor ik niet tandenknarsend aan deze gebeurtenis kon terugdenken. Waarom had ik niet…! Wat als ik nou…! Ik voelde me nog lange tijd zó stom.

En natuurlijk heb ik ook wel eens een flater geslagen. Toen ik lekker assertief tijdens de vergadering een hele rits collega’s schoffeerde. Omdat ik dacht dat ik eens wat meer van mezelf moest laten zien. Oepsie. Toen kon ik mezelf wel voor mijn kop slaan, maar nadat ik mijn excuses had aangeboden en er een aantal nachtjes over had geslapen, ging het eigenlijk wel weer.

Nu zijn dit geen wereldschokkende gebeurtenissen. Maar het laat wel een verschil zien die ook uit onderzoek blijkt. Namelijk dat de stomme dingen die je doet je vooral op korte termijn een gevoel van spijt geven. De dingen die je níet deed, daarvan baal je voornamelijk op lange termijn. Het is het soort spijt dat blijft zeuren en knagen. Hoe komt dat?

Bedenk eens een voorbeeld uit je eigen leven van iets wat je liever niet had gedaan. En de spijt die je voelde of nog steeds voelt. In hoeverre heeft dat te maken met hoe jij zélf wil dat je bent? Of gaat het om wat ánderen van je vinden? Vaak is het dat laatste. Want ja, door actie kun je fouten maken, en die fouten worden door andere mensen niet altijd even leuk gevonden. En probeer je nu een voorval te herinneren waarin je spijt voelde door iets wat je níet had gedaan? Welke rol speelde jijzelf en welke rol speelden de mensen om je heen in dat gevoel? Die vorm van spijt gaat vaak meer om hoe je zélf graag zou willen zijn: jouw eigen dromen najagen, jouw ideaalplaatje nastreven. Wat je niet hebt gedaan, door een gebrek aan focus of tijd of moed.

Weet je wat het grote verschil is? Voor die stomme fouten die jij maakte kun je je verontschuldigen. Je kunt het goedmaken. En naarmate de tijd vordert begin je die stommiteit langzaam te vergeten. Tot het een verre herinnering is geworden, misschien zelfs een anekdote waar je lachend over kunt vertellen. Maar al die dingen die je niet hebt opgepakt, ja, die blijven knagen. ‘Wat als…’ ‘Had ik maar…’ ‘Wat een gemiste kans…’ Je weet misschien niet eens wat die kans precies was, wat de uitkomst had kunnen zijn. Des te meer reden om er op z’n tijd nog eens flink over te piekeren.

Je gevoel niet durven vertrouwen, geen risico’s durven nemen, jezelf niet op nummer 1 zetten, dat is echt de vervelendste soort spijt die er is. Spijt waar je niets aan hebt. Terwijl spijt (of schaamte) om de dingen die je wél dieed, eigenlijk gewoon een goede les is. Het geeft je een kans op zelfreflectie, laat je zien dat je het een volgende keer wellicht beter anders kunt aanpakken. Dat heet groeien, wijsheid. Ook laat het je zien dat mensen je niet zomaar laten vallen, ook niet als je iets stoms doet.

Het is nooit te laat voor nieuwe ervaringen. Nooit te laat om te proberen, om te leren. Wees niet bang om fouten te maken.

‘Twenty years from now, you will be more disappointed by the things you didn’t do than by the ones you did do. So throw off the bowlines. Sail away from the safe harbor. Catch the trade winds in your sails. Explore. Dream. Discover.’

– Mark Twain

Meer lezen: Waar we allemaal spijt van hebben (het is 1 woord!)

(Beeld: iStock)