Taboe: als je moeder niet van je houdt

‘Unloved daughters’ worden ze genoemd. Vrouwen van wie de moeder niet in staat was -of is- om ze de liefde te geven die ze nodig hadden. En dat is een taboe-onderwerp, want wie zegt een liefdeloze moeder te hebben, moet zichzelf in de meeste gevallen verdedigen.Psy Psycholoog Peg Streep had zelf een ‘toxic mother’ en schreef daar meerdere hulpboeken over. En het mag dan een verdrietig taboe zijn, er zijn manieren om om te gaan met de wonden van een liefdeloze jeugd.

Lees ook: Floating in my mind

Toen de Amerikaanse psycholoog Peg Streep op een avond werd gebeld door  haar broer, wist ze eigenlijk al hoe laat het was. Hun moeder lag op sterven, en hij wilde haar ervan overtuigen dat het belangrijk was om fysiek afscheid van haar te komen nemen. Maar Peg ging niet, vertelde ze jaren later in een interview met krant The Globe. “Dat happy end bestaat misschien in films, maar niet in het echte leven. Althans, niet in het mijne. En ik heb er nooit spijt van gehad.”Peg  schreef op dat moment al boeken voor vrouwen die liefdeloze moeders hebben, en hoe je daarmee om kunt gaat. En ‘liefdeloos’’ betekent lang niet altijd ‘expres’ of ‘bewust kwaadwillend.’ Wél gaat het in dit geval om moeders die om verschillende redenen hun dochters jarenlang manipuleerden, verwaarloosden, negeerden, bekritiseerden of bang maakten. “Dit soort moeders heeft nooit open gestaan voor haar dochter”, zegt Peg Streep. “En als die dochter eenmaal oud genoeg is om vragen te gaan stellen of een eigen weg te willen bewandelen, reageert de moeder daar niet of afwijzend op.” Met alle gevolgen van dien. Vrouwen die een dergelijke relatie met hun moeder hebben, kunnen zich op volwassen leeftijd emotioneel vaak lastiger hechten, en kunnen achterdochtig of onzeker zijn En dat komt vaker voor dan we denken: ongeveer 1 op de 5 mensen breekt wel eens voor langere tijd met een familielid blijkt uit dit onderzoek. Daaruit blijkt ook dat 20% van de ouders er wel eens mee te maken krijgt  dat een kind het contact stil legt.

Best veel. En er zijn uiteraard verschillende oorzaken voor, maar verdriet over een gebrek aan (herkenbare) ouderliefde is daar zeker één van, zegt Peg Streep. “Als je met het besef leeft dat je er niet echt van je gehouden wordt door de persoon die je op aarde heeft gezet, kan je dat misschien rationeel wel accepteren,maar echt begrijpen zal je het nooit.” En dát is al verdrietg genoeg, maar wie zich niet bewust is van de situatie –en de invloed daarvan op je leven-, kan het onbedoeld  generaties lang overdragen van moeder op dochter. En ja, dat alles hardop uitspreken is nog steeds taboe, zegt Peg Streep. “Iedereen wil nog steeds geloven in onvoorwaardelijke moederliefde. Zodra je daar twijfels over uit of met een andere ervaring komt, vinden mensen dat meestal zeer onprettig,  emotioneel of zelfs verdacht.”

Geen onderwerp om zomaar even met iedereen aan te snijden, want de emotionele lading hiervan is enorm. En de kans is groot dat je je als ‘unloved daughter’ moet verantwoorden, want ergens lijkt het niet te kloppen. Iedere moeder houdt toch van haar kind?

Nee dus, of tenminste: lang niet altijd op een manier die gelukkig maakte, of maakt. Gelukkig  zijn er een paar strategieën die kunnen helpen om de situatie met wat hanteerbaarder te maken voor mensen die ouderliefde hebben moeten missen, en daar ook op volwassen leeftijd nog mee moeten dealen.  In haar boek Mean Mothers, overcoming a legacy of hurt, sprak Peg met honderden vrouwen die dit gebrek aan liefde hebben ervaren. Aan de hand daarvan heeft stelde ze deze stappen op. Of ze echt helpen weten wij niet, maar misschien geven ze wat steun, of troost.

Maak je eigen verhaal
Wat anderen ook zeggen of willen: jij hebt je eigen verhaal van wat er gaande is in deze relatie, en wat er is gebeurd. Eenmaal op volwassen leeftijd kan het helpen dat verhaal eens helemaal op te schrijven, op die manier geef je er structuur en betekenis aan voor jezelf. Je eigen verhaal markeren geeft je daarnaast de ruimte om jezelf door je eigen ogen te zien (en dus niet door die van je moeder)

Gebruik positieve herinneringen
Misschien vond je moeder je dik,  lastig, anders, of dom, knuffelde ze nooit of was ze liever tegen je broers of zussen dan tegen jou. Maar er waren vast ook mensen die wél het mooie in je zagen; een tante, een vriendin, een grootmoeder, de juffrouw op school, de man met wie je nu getrouwd bent, je kinderen. Verplaats je aandacht naar die herinneringen als dat lukt.  Het haalt de aandacht weg bij het idee dat je niet goed genoeg bent, ook ook nooit zult zijn. Want dat ben je wel.

Stel grenzen
Heel belangrijk, want grenzen stellen zijn een groot thema voor mensen die geen liefdevolle ouder hebben. Of ze zonderen zich graag af (“ik doe alles wel alleen”), of ze geven anderen te veel vrijheid en laten onbedoeld over zich heen  lopen. Wees open over je emoties en behoeften en wees jezelf. Als dat lastig is, begin deze strategie dan bij mensen die je vertrouwt zoals je partner.

Gebruik de pauzeknop
Zodra je in een situatie komt die je aan vroeger (of: de relatie met je moeder) doet denken: druk geestelijk op de pauzeknop en neem even afstand. Wat is er echt aan de hand? En waarom reageerde je op die manier? Op wié reageerde je eigenlijk en kan je dat uit elkaar proberen te houden? Je afvragen waarom je reageert op iets zoals je reageert, kan afstand geven en rust terug brengen in situaties. En het geeft je controle terug. Als je je er open voor staat dat je soms gewoon je moeder voor je denkt te hebben -terwijl dat niet zo is- kan dat al veel rust geven.

Deal met het oorlogsgebied
Als je besloten hebt het contact niet te verbreken, bijvoorbeeld omdat je je kinderen hun grootouders of tantes en ooms niet wilt onthouden; maak dan heel duidelijke regels voor jezelf op basis waarvan je dat aangaat. Bijvoorbeeld: je bent nooit alleen met je moeder, maar altijd met iemand anders erbij. Maak dit ook duidelijk aan iedereen die hier bij betrokken is. Het is misschien (stille) oorlog tussen jullie, maar dat wil niet zeggen dat je geen strijdcode voor jezelf mag maken, om je te behoeden voor confrontatie of verdriet.

Het is is zoals het is.
En het wordt dus nooit anders. Wie volwassen is, mag zelf keuzes maken. En dat betekent ook dat alleen jij weet of je kunt doorgaan met deze relatie, en daarin mag je op je eigen oordeel vertrouwen. Hoe verdrietig ook: soms is accepteren dat iets wat je zo graag had gewild toch mislukt is, nu eenmaal realiteit. Of niet. Jij bent de enige die die keuze kan inschatten, en niemand anders.

Lees ook: Plof! Die psychische ballast mag vandaag nog overboord: wat doe jij weg?