Vreemdgaan is zo vreemd nog niet (dus moeten we er normaal over doen?)

Alhoewel we allemaal bij hoog en laag beweren dat wij dat nooit zouden doen en ook nooit hebben gedaan, wordt er vreemdgegaan bij het leven. Eigenlijk krijgt bijna niemand er helemaal nooit mee te maken. Moeten we daaruit concluderen dat ontrouw eigenlijk heel normaal is? En er dus misschien ook niet zo moeilijk over doen?

Volgens Esther Perel, befaamd Vlaams-Amerikaans relatietherapeut, wel. In een interview in de Volkskrant vertelt ze dat we volgens haar collectief veel te weinig empathie hebben met de vreemdganger en teveel coulance met de bedrogene. Want, ontrouw is helemaal niet zozeer een egoïstische, slechte daad van iemand zonder ruggengraat die niet geeft om z’n partner, aldus Perel. Ontrouw gaat veel vaker om een identiteitscrisis van de vreemdganger zelf. En daar mag best een beetje meer begrip voor zijn.

Oke. Een op z’n minst opmerkelijke uitspraak. Ik zou persoonlijk namelijk bijzonder weinig begrip kunnen opbrengen als mijn man een scheve schaats rijdt, ongeacht in wat voor existentiële crisis hij zich ook bevindt. Kort gezegd: het zou me geen ruk interesseren hoe moeilijk hij het met zichzelf heeft. Dan gaat ‘ie maar naar een psychiater, ipv met iemand anders de koffer in te duiken, denk ik dan. Maar kennelijk ben ik precies zo iemand die volgens Perel haar conservatieve oordeel te snel klaar heeft. Want, zegt ze, we verketteren ontrouw wel enorm, maar het komt op ontzettend grote schaal voort. En dat zijn dus geen mensen die allemaal geen moralen hebben, of ordinair seksverslaafd zijn. Dat zijn heel normale mensen. Mensen zoals jij en tja, mensen zoals ik dus ook. Kortom, het zou mij, met mijn grote stellige moralen en mijn zwart-wit / goed-fout denken ook zomaar kunnen overkomen, waarschuwt Perel.

Ontrouw is een ingewikkeld iets. Het kan veroorzaakt worden door heel veel verschillende factoren. Denk bijvoorbeeld aan vrouwen die nadat zij moeder zijn geworden zichzelf niet meer goed als seksueel wezen kunnen zien waardoor de intieme relatie met hun man onder druk komt te staan. Bij een ander, waar ze dus geen gezin mee vormen, kunnen ze zich wel weer lustobject voelen. Aan de andere kant kan iemand die thuis niet meer wordt aangeraakt het uiteindelijk ergens anders gaan zoeken, simpelweg omdat ieder mens behoefte heeft aan lichamelijk contact en het verlangen op een gegeven moment te groot wordt. Er zijn mensen die gewoon niet in staat zijn tot monogamie en dus niet vreemdgaan omdat ze een stel rotzakken zijn, maar simpelweg omdat seks met maar een persoon voor hen niet te doen is. En heel vaak speelt die eerder genoemde identiteitscrisis mee. Iets waar eigenlijk heel veel mensen in een lange relatie doorheen gaan. Omdat iedereen in een relatie een bepaalde rol aanneemt. Dat doe je niet bewust, het gaat vanzelf. Zoals Perel het omschrijft: “Als je een partner kiest, kies je een script en dan begin je volgens dat script te leven.” Jaren later begin je je opeens af te vragen wat er gebeurd zou zijn als je in een ander verhaal gespeeld had. Welke kanten van jezelf dan de boventoon hadden gevoerd. Waar zijn die kanten eigenlijk gebleven? En als er dan een interessant persoon op je pad komt is het niet zozeer die persoon die zo verleidelijk is, als wel de mogelijkheid om die andere kanten van jezelf te kunnen herontdekken. En laten we eerlijk zijn, hebben we dat gevoel niet allemaal weleens? Dat gevoel van ‘wat als?’

Daarnaast zegt Perel dat we tegenwoordig een enorme druk op onze relaties leggen omdat we er meer van verwachten dan ooit tevoren. Vroeger was een huwelijk vooral gebaseerd op zekerheid en veiligheid. Nu willen we dat nog steeds, maar we verwachten van onze partner nog zoveel meer. Hij/zij moet ons helemaal vervullen, alles zijn waar we naar verlangen. We willen geborgenheid, maar ook spanning. We willen veiligheid, maar ook avontuur. We willen een stabiel gezinsleven, maar we willen geen gezapigheid. We willen samen in ons huispak op de bank zitten, maar ook rauwe lust alsof we elkaar net kennen. Dat zijn wensen die eigenlijk niet met elkaar te verenigen zijn. En dus gaan we op een gegeven moment denken dat het niet meer klopt, omdat we niet al die dingen tegelijk bij elkaar vinden. Terwijl je, als je er eventjes iets langer bij stilstaat, ook wel beseft dat dat godsonmogelijk is. Tenminste, ik weet in ieder geval niet hoe het met jou zit, maar ik krijg het in ieder geval niet voor elkaar om er iedere dag bij te lopen als een wulpse Victoria’s Secret Angel die ieder moment haar man kan bespringen, drie kinderen op te voeden, te moeten werken, de administratie te moeten doen en dagelijks intellectuele onderwerpen te bedenken om met mijn partner te bespreken onder het genot van een goed glas wijn (in een spannend lingeriesetje dus). En hij ook niet trouwens. Want zeg nou zelf, van het idee alleen al word je toch al doodmoe?

“You complete me” zei Tom Cruise tegen Renée Zellweger in Jerry Maquire en die drie kleine woordjes omschrijven perfect het enorme gewicht dat we heden ten dage op de schouders van onze partners leggen. Want iemand anders kan jou helemaal niet compleet maken, dat kan alleen jijzelf. En wat gebeurt er als we teveel van elkaar verwachten? Dan gaan we juist van elkaar vervreemden. Simpelweg omdat we het niet waar kunnen maken en omdat we elkaar geen pijn willen doen. Want ik denk inderdaad dat het klopt wat Perel zegt: de meeste mensen die vreemdgaan doen dat helemaal niet omdat ze alleen maar aan zichzelf denken en niet om hun partner geven. Ik denk zelfs dat de meeste vreemdgangers helemaal niet per se weg willen bij hun partner. Het is gewoon een vlucht, een mogelijkheid om even adem te kunnen halen. Je te kunnen ontworstelen aan het keurslijf waar je zonder dat je het zelf echt door had in verstrikt geraakt bent. Is dat zo gek? Nee, ik denk het niet. Maar moeten we het dus normaal vinden? Tja, dat is een goede vraag. Want hoewel ik Perels theorie heel logisch vind en ook begrijpelijk, denk ik toch niet dat ik ermee zou kunnen leven als mijn man mij bedrogen zou hebben. Stellen kunnen er zelfs beter uitkomen, beweert Perel, het overspel kan hen wakker schudden. Dat klinkt heel mooi, maar ik geloof daar eigenlijk niet in. Ik denk, ik weet, dat het voor mij alles zou verwoesten en dat ik niet in staat zou zijn te vergeven. Wat, inderdaad, misschien vooral een mankement is van mijn kant. Maar toch, ik zou niet kunnen vergeven en al helemaal niet kunnen vergeten. Dat weet ik uit ervaring, want helaas is het me al eens overkomen. En sterker werden we er echt niet van. Wat we er vooral van werden was ex-partners.

Vroeger dacht ik dat het simpel was: je ontmoette de ware, werd verliefd en dat was dat. Kat in ‘t bakkie en helemaal niks meer aan doen. Inmiddels weet ik hoe naïef dat was. Zie ik om me heen aan de lopende band mensen een scheve schaats rijden. Aardige mensen, fatsoenlijke mensen, mensen waar ik van houd en die ik zeer waardeer. En compassie en vergeving zijn heel mooie dingen. Ik heb dan ook groot respect voor mensen die dat kunnen opbrengen in een relatie, want het is waar: het is allemaal niet zo zwart-wit, het is heel veel verschillende tinten grijs (misschien zelfs meer dan vijftig). Dus nee, vreemdgaan is echt zo vreemd niet. Maar toch weet ik niet of ik er ooit normaal over zou kunnen doen.

Lees ook: Hoe onschuldig is micro-cheating?