Waarom ‘jezelf zijn’ best knap is als je de hele dag van rol moet wisselen

Menig psycholoog krijgt ze tegenwoordig op zijn bank: mensen die ‘zichzelf kwijt’ zijn. We zijn namelijk iedere dag bezig voor verschillend publiek allerlei rollen te spelen, behalve die van onszelf. Dat is vermoeiend, heel vermoeiend. En toch willen we aan iedereens verwachtingen voldoen. Maar aan die van onszelf rennen we makkelijk voorbij.

We roepen het allemaal te pas en te onpas: dat iedereen gewoon zichzelf moet kunnen zijn. Authenticiteit hebben we hoog in het vaandel staan. Want: wie authentiek is, is écht, puur en leuk. We houden niet van maskers, van schone schijn en van mensen die zich een houding hebben aangemeten waarvan iedereen op verre afstand al ziet dat het nep is. Die collega met die grote bek die altijd het hoogste woord heeft, hoe duidelijk moet het worden dat ze eigenlijk barst van de onzekerheid? En die jongen die Rechten ging studeren omdat alle mannen in zijn familie in de advocatuur zitten, maar waarvan iedereen weet dat ‘ie liever olieverftekeningen was gaan maken langs de Seine in Parijs? Waarom doet zo iemand dat zichzelf dat aan?

LEES OOK: Check! Dit is het geheim van een positief zelfbeeld

Tja, waarom? Omdat we graag in de smaak willen vallen, aardig gevonden willen worden. We nemen niet zelden verschillende rollen aan in ons leven. Zoals we bij onze partner zijn, zo zijn we bijvoorbeeld niet bij onze vrienden. En hoe we ons gedragen op de koffie bij onze ouders, is weer heel anders dan hoe we ons voordoen bij collega’s. De vraag is dan vervolgens: in welke rol zijn we nou eigenlijk onszelf? Uit onderzoek blijkt dat de behoefte om authentiek te zijn ondergeschikt is aan de drang om ergens bij te horen. Betekenisvolle banden met anderen hebben is voor de meeste mensen heel belangrijk. En om ergens bij te horen is het zaak dat je in de smaak valt. Hoe bereik je dat meestal? Juist, door je te conformeren aan de groepsnorm. Ook als die norm eigenlijk nogal ver van je eigen persoonlijkheid afstaat.

Wanneer we te weinig goede vrienden hebben, of sociaal gezien buiten de boot vallen, heeft dit grote gevolgen voor ons geestelijk welbevinden. Ons zelfvertrouwen keldert naar beneden, we krijgen het gevoel dat we een zinloos leven leiden en depressie en zelfs zelfmoord liggen vervolgens op de loer. Problematisch is alleen dat die ‘need to belong’ vaak haaks staat op de eveneens grote behoefte om onszelf te kunnen zijn. Een typische catch 22 dus, want we voelen ons gedwongen om te kiezen tussen twee bijna primaire levensbehoeften, terwijl de vraag is of we eigenlijk gewoon niet allebei zouden kunnen hebben, als we zelf maar niet zo moeilijk zouden doen.

Eigenlijk snijden we onszelf met ons eigen gedrag danig in de vingers. Want: die facade die je op houdt, daar prikken de meeste mensen zo doorheen. En niemand zit te wachten op een nepper, dus uiteindelijk maak je met je toneelspel helemaal geen vrienden. Terwijl het tegenovergestelde juist het doel was. Een betekenisvolle band opbouwen kan eigenlijk niet met mensen waar je weinig mee gemeen hebt, dus je kunt je afvragen waarom je zo je best zou doen voor personen waar je dus blijkbaar in de basis eigenlijk gewoon niet bij hoort. Beter zou zijn jezelf en alles wat je bent te omarmen en gewoon maar te zien wie daar vervolgens vrolijk van wordt. Want gelijkgestemden zijn er eigenlijk altijd wel, alleen misschien niet direct bij de koffie-automaat op je werk. Maar is dat erg? Nee toch?

Voor de dwalenden onder ons die de weg naar hun eigen ik inmiddels danig kwijt zijn geraakt: er is een manier om door de bomen het bos weer te kunnen gaan zien. Maar dan moet je wel naar je innerlijke stem gaan luisteren. Zelfs als je jarenlang Oost-Indisch doof bent geweest voor jezelf, verdwijn je niet compleet. Je hebt jezelf alleen in een hoekje gedrukt, ergens ver weg, achterin je hoofd, waar je wel heel hard moet roepen om nog gehoord te worden. Maar maak je pas op de plaats en ga je eens echt luisteren, dan zul je zien dat je nog steeds in jezelf aanwezig bent.

Hoe steviger je gankerd bent in jezelf en hoe meer je achter je eigen opvattingen en verlangens durft te staan, hoe authentieker je bent. En laten mensen daar nu juist bijzonder van gecharmeerd zijn, een beetje echtheid in een wereld waar de nepperij niet zelden hoogtij viert. Bovendien kun je, door jezelf echt toe te laten, juist meer geven aan degenen om je heen en er echt voor hen zijn. En zo’n vriend wil iedereen wel hebben, dus dan heb je een win-win situatie. Jezelf zijn en ook nog eens een peloton aan vrienden: twee vliegen in één klap.

LEES OOK: Leef niet morgen, maar leef nu: 8 tips voor een goed gevoel