De empathische antenne: waarom gevoelige mensen dichtklappen van onechtheid
Wie een empathische persoonlijkheid heeft kan niet goed tegen onechtheid. En ja, dat klinkt logisch. En nee, dat is niet altijd even handig. Want die empathische antenne is lastig te sturen (sorry engerds, joe!), maar óók voor gevoelige types geldt: zelfkennis is hier DE sleutel van alles.
Heb je wel eens iemand ontmoet waarvan je in eerste instantie dacht: leuk, maar waarbij je al snel merkte dat je eigenlijk geen normale zin terug wist te zeggen omdat je diep van binnen voelde: gadver? Dat werd waarschijnlijk veroorzaakt door je ‘empathische antenne’; een diep gevoel dat je waarschuwt voor dingen of mensen die niet zijn wat ze lijken. Alsof je voelt dat er iets verborgen blijft, er een extra agenda is, of er domweg tegen je wordt gelogen. En ineens word je overvallen door een afschuwelijk gevoel, alsof je andermans worsteling als het ware voélt. Maar jij zit er maar mooi mee.
Wanneer iemand met een wat gevoeligere aard dit overkomt is er vaak maar één reactie: dichtklappen. En dat klinkt reuze in touch met jezelf en alles maar geloof me: het is vooral óók irritant en niet altijd nodig. Want het ene nep is het andere niet, en negeren en gewoon vrolijk iets anders gaan doen is natuurlijk ook altijd een optie MAARJA: dat lukt op dat moment dus meestal niet zo best. En vooral als je er nog niet zo lang achter bent dat je wellicht een gevoelige of empathische persoonlijkheid hebt, is het niet altijd eenvoudig om te leren zien waarom je zo ‘aanslaat’ op bepaalde mensen. Bijvoorbeeld in de volgende situaties:
- Daar is ze dan: ze wil door iedereen bewonderd worden en doet overdreven aardig en aanwezig. Behalve tegen jou, that is, want jij bent allang druk bezig om je mentale kotsbakje te zoeken. En dat voelt zij ook. Dus.
- Of: ze is van binnen juist één en al onvriendelijkheid en opgekropte woede, maar probeert dat te sugarcoaten door beheerst en aardig over te komen. Doodeng, en ook dát voel je haarfijn aan. Enter: acute kilte tussen jullie.
- Of: (en deze is genuanceerder): iemand heeft een nare jeugd gehad en doet zich stoerder voor dan ze is. Jij denkt: ontspan maar een beetje schat. Zij denkt: over my dead body, met je schat.
- Of: je voelt aan alles dat iemands verhaal niet klopt, alsof het verzonnen is. Je vinger erop lukt niet maar je voelt de schimmigheid aan je water.
- En deze kan ook: je krijgt overdreven complimenten voor wie je bent of wat je doet. Klinkt leuk, maar jij voelt aan alles dat het code rood is want: onecht en niet gemeend. Dus what the hell probeert die ander nu eigenlijk écht tegen je te zeggen? Huuuu….
- Tot slot deze: je betrapt iemand echt op leugens, op feitelijke onwaarheden. Waar je bij staat dus, terwijl je denkt: welke slechte film heb jij in godsnaam gezien?
Allemaal menselijke situaties waardoor het empathische type ontwijkingsgedrag gaat vertonen. Terwijl je daar eigenlijk geen reden voor hebt want die ander heeft feitelijk nog niets gedaan (behalve je buikpijn gegeven). Dus zwijg je in hun nabijheid (raar), ben je doodmoe na een tijdje toch proberen (ook raar), voel je je daar weer schuldig over (ingewikkeld) en voel je je hulpeloos als je toch probeert om een praatje te maken of contact te leggen want dat. lukt. je. dus. niet. (vanwege je mentale kotsbakje). Kortom: dodelijk vermoeiend allemaal, maar daarmee is het laatste woord niet gezegd. Want hoewel de gevoelige persoonlijkheid niet goed om kan gaan met nepheid en in-authentiek gedrag, draait alles hier om zelfkennis. Want tja: ook mensen die authenticiteit nastreven zijn dat natuurlijk niet altijd, en het feit dat je zo aanslaat op andermans ‘neppigheid’, zegt misschien wel iets over wat je van jezelf liever (nog) niet onder ogen ziet. OMG, dat werpt even een totaal ander licht op de gevoelige zaak, maar ik vond deze benadering eerlijk gezegd een stuk handiger dan blijven hangen in de gedachte dat wie gevoelig is (ik ben er ook eentje), ook daadwerkelijk altijd gelijk heeft of daar dus naar moet handelen (want ja, hallo).
Ik verzin dit niet zelf trouwens, ik vond deze theorie op website awakeningpeople.com, een site die draait om de ‘empowerment van empathen’ (ook dit verzin ik niet.) En daarbij legden ze de volgende geruststellende gedachten bloot, die kunnen helpen als je als gevoelig type in een dit soort imploderende buikpijnsituaties terecht komt:
- Iedereen draagt en masker en faket op z’n tijd. Iedereen doet wel eens vrolijk als je van binnen huilt, of geinteresseerd als het je geen biet kan donderen, of gemotiveerd terwijl je als een dolle aan het solliciteren bent. In bepaalde situaties helpt doen alsof je door de dag, daar is niets mis mee. En altijd maar eerlijk en open zijn werkt niet: pick your battles, en spaar je energie maar voor jezelf.
- Juist gevoelige persoonlijkheden hebben de neiging om hun eigen ongewenste gevoelens of gedachten te bedekken. Wie aanslaat op een ander, slaat vaak aan op iets dat je diep van binnen dwarszit bij jezelf. Bij echte assholes hoef je deze vraag niet te stellen, maar probeer in andere gevallen eens met zachtheid en humor te kijken naar wáár je nou eigenlijk zo beroerd van wordt bij die ander (en wat dat met jou te maken heeft). Dat brengt je verder dan in stilte gaan zitten wrokken.
- Haat, woede, jaloezie en angst voor afwijzing zijn de 4 grootste bedekte emoties. Je kunt iemand dus haten omdat hij/zij je niet benadert op de manier waarop je zou willen. Of jaloers zijn omdat die ander wél de aandacht krijgt die je zelf zou willen. Niet zo leuk om naar te kijken misschien, maar een menselijkere, en eerlijkere benadering dan blijven hangen in: ik ben echt, en die ander niet. Authentiek en waarachtig (willen) zijn is prachtig, maar alleen als je dat ook naar jezelf durft te (leren) zijn. En dat laatste is iets dat juist gevoelig persoonlijkheden zeer goed kunnen, als ze weten dat ze zelf ook in worsteling zijn met het leven en de mensen daarin. En dat is niet erg: dat is hoe het is.
- Zodra je contact legt met jezelf, verliest die ander controle over je. En daarmee bedoel ik: écht contact met jezelf, met al je sterke en zwakke punten. Zodra je om jezelf leert lachen, met al je dichtklappen en buikpijn, kan je dat ook beter om die ander. En dán zul je merken dat die soep uiteindelijk niet zo heet gegeten wordt. Ook de jouwe niet. Kan je die empathische antenne gaan gebruiken waar die echt voor bedoeld is: jezelf een prettig, eerlijk en waarachtig leven bezorgen. Want dáár zijn gevoelige mensen als geen ander toe in staat.
