Als je houdt van iemand met borderline (dit wil je weten)

Als je leeft met, of houdt van, iemand met de persoonlijkheidsstoornis borderline (BPS) zijn er enkele dingen om te doen die jullie relatie kunnen ondersteunen. En dat gaat het eigenlijk bijna altijd om één woord: vertrouwen. Hoe moeilijk ook soms.

Borderline. Intense stemmingswisselingen en een chronisch gevoel van leegte. Daar moeten mensen die deze aandoening hebben mee leven. En niet alleen zij zelf, ook hun omgeving. Of het nu gaat over familie, geliefden en soms kinderen: wie houdt van iemand met borderline krijgt te maken met één of meerdere kenmerken ervan. En als je weet dat zo’n 2% van de Nederlanders deze persoonlijkheidsstoornis heeft, meer vrouwen dan mannen, weet je ook dat bijna iedereen dus wel iemand met borderline kent.
Maar wat is het, om te beginnen? Volgens het handboek van psychiatrische stoornissen, de DSM-5, gaat het over de volgende negen kenmerken. Als je aan 5 voldoet kom je in aanmerking voor de diagnose borderline:

  • krampachtig voorkomen dat iemand je (vermoedelijk) in de steek gaat laten
  • een patroon van instabiele en intense relaties
  • een aanhoudend instabiel zelfbeeld
  • impulsiviteit op tenminste twee gebieden (seks, geld uitgeven, overmatig middelengebruik, vreetbuien of roekeloos rijden)
  • terugkerende suïcidale neigingen of zelfverwonding (automutilatie)
  • sterk wisselende stemmingen (van wanhoop naar euforie en terug)
  • een chronisch gevoel van leegte
  • moeite om de woede te beheersen (driftbuien of zelfs vechtpartijen)
  • paranoïde ideeën (bijvoorbeeld het idee buiten de werkelijkheid te staan)

Dat klinkt best heftig, en dat is het in de praktijk vaak dan ook. Want mensen die van iemand met BPS houden, bevinden zich vaak in een soort emotionele achtbaan waarin het ene moment meer dan zielsveel van ze gehouden wordt, en ze het volgende moment ineens worden genegeerd.  En wie BPS heeft, heeft het overigens ook niet bepaald makkelijk. Want deze mensen bevinden zich in een wereld die bestaat uit psychische pijn en die, in extreme gevallen, uitmondt in psychose. Dat wil alleen nog niet zeggen dat mensen met borderline niet in staat zijn tot liefhebben. Sterker: mensen met borderline kunnen door al hun onvoorspelbaarheid, drama en heftigheid óók zeer aantrekkelijk zijn. Maar ook als de persoon met borderline onder behandeling staat (want borderline is in principe te behandelen), kan het helpen om de volgende dingen in je achterhoofd te houden als je houdt van iemand die dit heeft. En vertrouwen is daarbij altijd het grote sleutelwoord.

Zorg goed voor jezelf
Want je kunt mensen met bordeline niet redden, ook niet van zichzelf. Alleen iemand die borderline heeft en dat onder ogen ziet, kan dat. Het is dan ook echt heel belangrijk om dat te onthouden en te blijven zorgen voor jezelf. Zorg dus dat je in contact blijft met vrienden en familie, buiten de relatie om, en probeer stress te reduceren. Probeer escalaties zoveel mogelijk te voorkomen of ga/loop gewoon weg als het zover is.

Spreek strikte grenzen af, en houd je eraan
Blijf rechtdoorzee en duidelijk tegenover die ander, en lieg niet over je gevoelens. Als het je te ver gaat dat je bijvoorbeeld om 03.00 ’s nachts wakker wordt gebeld of  wakker gemaakt mag je dat gerust eerlijk zeggen, wanneer je een ruzie aan voelt komen en weet dat je een belangrijke dag hebt de volgende dag: kap het af. Je hebt recht op je eigen grenzen: maak die hardop duidelijk en houd je eraan

Neem hun gedrag niet persoonlijk op
En dat is natuurlijk lastig, maar iemand met borderline heeft zijn/haar gedrag niet altijd onder controle. BPS is een psychiatrische aandoening die bepaald gedrag tot gevolg heeft, dat jij daar getuige van bent wil nog niet zeggen dat je ook de aanleiding bent, of zelfs schuld draagt. Probeer uitbarstingen of negeer-gedrag zo onpersoonlijk mogelijk te houden. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar het is de basis van je zelfbehoud.

Koppel de persoon los van hun gedrag
Als je een probleem krijgt met iemand die BPS heeft, maak dan duidelijk dat je boos of verdrietig bent over hun gedrag, niet over wie ze als persoon zijn. Voor mensen met borderline zijn vertrouwen en angst om in steek gelaten te worden levensgrote thema’s. Als jij duidelijk kunt maken dat je het gedrag los kan zien van wie ze zonder hun ziekte zijn, maak je de wereld een beetje veiliger voor ze.

Let op je timing
Of het nu gaat over je eigen stemming of die van de ander: soms is het beter om het hete hangijzer –waarvan je weet dat het kan ontploffen- even tot een later moment te bewaren. Zeg bijvoorbeeld: ‘laten we er allebei over nadenken en hier morgen op terug komen.’ Of suggereer een afleiding: de film, een wandeling, even winkelen om de aandacht af te leiden. Blijf kalm en benadruk dat de gevoelens van die ander belangrijk voor je zijn, maar dat je ook tijd nodig hebt om je eigen gevoelens even te ordenen.

Erken hun gevoelens
Mensen met borderline hebben vaak te horen gekregen dat hun emoties ‘verkeerd’ of ‘niet nodig’ waren. Het idee dat ze hun gevoelens opzij moeten schuiven kan op latere leeftijd (borderline manifesteert zich meestal tussen het 18e en 24e levensjaar), daarom juist leiden tot een explosie van emoties. “Je hebt niets om je druk over te maken”, helpt dus niet. “Ik hoor wat je zegt en het is oke, zullen we eerst wat rustiger worden?”, kan wel werken.

Leer die ander kennen
Omgaan met iemand met borderline leert je veel over die ander. Hun gedrag, hun triggers, hun slechte en goede dagen, hun verdriet en hun geluk: besteed er aandacht aan en je zult patronen en curves ontdekken die je beter voorbereid maken bij naderende escalaties. En ja, dat kan hard werken zijn. Maar als je geluk hebt zorgt dat er ook voor dat je die ander ook vaak genoeg ziet zoals hij of zij ook kan zijn: liefdevol, loyaal en zorgzaam. En net als ieder ander hunkerend naar liefde, en een fijne relatie.

Lees ook: Als je houdt van iemand met een depressie -dit wil je horen

Gerelateerde artikelen

Back to top button