Geluksangst: als je denkt dat geluk tot ellende zal leiden

Iedereen wil gelukkig zijn, maar er zit een keerzijde aan. Want als je eenmaal geluk vindt, betekent dat ook dat je het weer kan verliezen. Geluksangst noem je dat, en het kan verlammend zijn als je er teveel aan toegeeft. Want voor je het weet ben je meer bezig met je vast voorbereiden op wat er mis kan gaan, inplaats van te genieten van het hier en nu. Want als er iets leuks gebeurt, zal er wel weer ellende van komen. Toch? Liesbeth weet er alles van, en daar is ze klaar mee.

Sinds anderhalf jaar ben ik bijzonder gelukkig. En daarmee bedoel ik geluk met een hoofdletter G. Ik vond de liefde van mijn leven, veranderde van baan wat een nogal uitstekende beslissing was, er werd eindelijk een mogelijke oorzaak gevonden van mijn jarenlange migraine én mijn familie en vrienden bleven allemaal gezond, gezellig en vooral: in mijn buurt.
Dat was ooit allemaal anders. En daar hoef ik niet moeilijk over te doen want het is voorbij, maar leuk was het niet en het duurde me ook allemaal veel te lang. Veel kon ik niet doen in die tijd, behalve goed voor mezelf zorgen en blijven vertrouwen op betere vibes. Maar die vibes kwamen niet op commando en ondertussen zat ik dus maar mooi in mijn eentje op een houtje te knagen. Dat.

Dat was niet persé erg, ik geloof dat mindere periodes in het leven echt nodig zijn om het mooie extra te waarderen, maar er is iets met ongelukkig zijn dat niemand je vertelt. Want als je eenmaal weet hoe dat voelt, er bijna gewend aan bent geraakt en weet en hoe lang het het –met een beetje pech- kan duren, kan je er bang voor blijven als het geluk je weer toelacht. Alsof die ervaring toch een litteken heeft achtergelaten, een zwak plekje, een pijnlijke zenuw die is lamgelegd maar op een dag weer kan gaan ontsteken. Precies als je het niet verwacht en je eindelijk weer durfde te ontspannen.

En dat is meteen de oorzaak van wat ik soms voel. Want wie gelukkig is, kan dat geluk dus ook verliezen. Terug bij af, deal er maar mee, het was even leuk maar nu is het afgelopen. En die ‘fear of happiness’ of ‘happychondria’ zoals de Amerikanen het noemen, is een reeële angst binnen de psychologie. De basisgedachte: als er iets leuks gebeurt, zal er wel weer ellende van komen.  Alsof je ‘straf’ krijgt voor je blijheid, alsof het leven hoe dan ook zwaar moet zijn, alsof geluk en angst hetzelfde zijn. En dat is onzin, maar ja. Onderzoekers in Nieuw Zeeland ontdekten dat er een direct verband is tussen depressie en geluksangst (want geluk leidt tot ellende) en perfectionisme en geluksangst (want: hoe dúrf je je te vermaken, ga wat zinnigs doen!). En die overtuigingen kloppen uiteraard niet, veel vaker gebeurt er namelijk helemaal niets na een leuke dag of een fijne gebeurtenis, maar áls het dan een keer gebeurt wordt dat voor sommige mensen een soort oorzaak-gevolg. Want traumatische gebeurtenissen onthouden we nu eenmaal beter dan al die keren dat er niets aan de hand was. Maar voor je het weet eindigt zo’n  trauma (een nare periode, een verdrietige herinnering) in een mentale gewoonte. En wordt je een alles-of niets-denker: óf gelukkig, of ongelukkig, maar het grote grijze gebied daartussen herken je niet meer.

Gelukkig is er ook goed nieuws, want het is dus mogelijk om die geluksangst-maalstroom een halt toe te roepen. Daar is in het zwaarste geval therapie voor nodig om de angst en associaties te stoppen, maar vaak kan het ook uit zichzelf verdwijnen als er maar genoeg gelukkige en fijne momenten waarbij ‘represailles’ uitblijven. En dat laatste herken je zodra je je geluk dagelijks gaat bijhouden, bijvoorbeeld in een dankbaarheidsdagboekje. En er zijn nog wel wat dingen die je kunt doen en denken las ik, zoals:

• Als je voelt dat je blij of gelukkig bent, adem dan rustig in en uit en herinner jezelf eraan dat het oke is om gelukkig te zijn en dat je het verdient;
• Accepteer dat geluk soms ook pessimistisch gevoel kan opleveren, en dat dat op zich niets betekent;
• Bij het leven horen ook mindere dingen, die je nu eenmaal zal moeten ondergaan als het zover is. Tot die tijd is er niets aan de hand, wie dan leeft, dan zorgt;
• Onthoud dat het leven geen samenzwering is tegen jou persoonlijk. Pech én geluk zijn geen kwestie van hogere machten of toverkunst, maar iets dat in ieder leven in bepaalde doses voorbij komt.
• Weten of je zelf ook last hebt van geluksangst? Je kunt hier een test doen.