Jetlagged als de klok om gaat? Het is geen aanstellerij!

De zomertijd is begonnen! Eindelijk weer lekker lang licht. Maar niet iedereen staat te juichen als we de klok een uur verschuiven. Zoals een vriendin van mij, die standaard wekenlang achter haar eigen feiten aanrent in het begin van de lente. En spontaan last krijgt van insomnia, door dat ene uurtje slaap wat ze is kwijt geraakt. Puur psychosomatische aanstelleritis, vond ik altijd. Maar dat is te kort door de bocht. Er zijn namelijk heel wat biologische klokken die in maart op tilt slaan.

Lees ook: Alleen slapen als je een relatie hebt? Niks mis mee!

De zomertijd werd in Nederland definitief ingevoerd in 1977, vanwege de oliecrisis. Want, zo dacht men, het is energiebesparend als het langer licht blijft. En ook wel lekker, als je ’s avonds een uurtje langer hebt om de speklappen op de barbeque te gooien, toch? Tja, in theorie natuurlijk wel. Maar menigeen heeft zijn buik vol genoeg aan zijn eigen op hol geslagen bioritme. Want dat is niet zelden het gevolg van ons gespeel met de tijd. Ook al gaat het maar om een uurtje, de omschakeling kan onze innerlijke wekker behoorlijk over de zeik helpen. Kom je eind maart op maandag goedgeluimd op kantoor en tref je de helft van de afdeling huilend bij de koffieautomaat, dan weet je: jongens, het is weer lente.

Maar hoe kan het nou, dat dat luizige uurtje zoveel impact heeft op ons gestel? Zijn we dan zo’n stelletje mietjes? Nee, maar je lichaam heeft een eigen ritme, de zogenaamde biologische klok, die ongeveer 24 uur duurt. Dit zogenaamde circadiane ritme stuurt onder andere de slaap aan. Maar omdat dit ritme niet precies 24 uur duurt, moet het steeds bijgesteld worden. Dat gebeurt via licht. Door ons gedrag (de gordijnen dicht doen bijvoorbeeld) kunnen we dit proces een beetje sturen, maar uiteindelijk wordt ons interne ritme vooral beïnvloed door licht en niet door ons horloge. Door de klok te verzetten gaat je interne ritme opeens uit de pas lopen met de licht/donker-cyclus. Gevolg: jetlag.

De vraag is of het verzetten van de klok eigenlijk wel zoveel nut heeft. En daarnaast: of het niet eigenlijk meer nadelen dan voordelen heeft. Er is een onderzoek gedaan waaruit bleek dat mensen na het ingaan van de zomertijd meer ongelukken veroorzaakten op de weg. Ze zijn namelijk vermoeider en minder alert, omdat hun lichaam aan de rel is. Verder doen we onze kinderen er geweld mee aan, want ook zij hebben niet zelden last van aanpassingsproblemen, omdat ze, nog veel minder dan wij, op de klok leven. En dat is dan weer nadelig voor hun toch al vermoeide ouders, die soms weken bezig zijn er weer een fatsoenlijk slaapritme in te rammen. Je zou dus kunnen stellen dat klooien met de klok een gevaar is voor de volksveiligheid, op vele fronten.

Ik heb er zelf geen last van, dat veranderende uurtje als het lente wordt. Sterker nog, ik zie het als een hoopvol moment, een ijkpunt dat aangeeft dat we de winter weer overleefd hebben. Maar als ik mijn kinderen en het verwarde gemoed van mijn vriendin er een plezier mee kan doen, wil ik op zich zomers mijn laatste wijntje ook wel in het donker op het terras drinken. Ik zal ook niet meer schamper lachen als mijn collega’s na dat laatste weekend in maart depressief en met de wallen op hun knieën het kantoor binnen komen kruipen en de eerste drie weken daarna niet voor rede vatbaar zijn. Don’t fuck with biology, het is de innerlijke wekker die de klok slaat. En gaat die te vroeg af, dan helpt zelf de sterkste dubbele espresso je nog niet juichend de lente in.

Lees ook: Voeren jullie goede gesprekken? Dan word je samen oud!