‘Vrolijk’ je verdriet door: zo herken je de ‘lachende depressie’

Je leven gaat ‘goed’, je hebt waarschijnlijk een relatie, bent hoogopgeleid, hebt een baan, een gezin. Je sociale leven is prima, aan jou is niets te merken. Maar achter die facade van geluk en jouw glimlach gaat een groot verdriet, minderwaardigheid en paniek schuil. Daar is een naam voor: de ‘lachende depressie’. En het is enorm groot voor wie dat draagt.

“Those who have a ‘why’ to live, can bear with almost any ‘how.’”  — Viktor E. Frankl, “Man’s Search for Meaning”

Ik wist niet dat het bestond: de ‘lachende depressie’. En dat klinkt bijna als iets vrolijks, maar dat is het dus allesbehalve. Het overkomt mensen die vaak al eerder in hun leven depressieve klachten hebben gehad, of aanvallen van angst en paniek, en die daar destijds vaak ook al medicatie of therapie voor kregen. Misschien dat het daar ook wel door komt dat ze hun huidige staat van nu daarom verborgen (weten te) houden: uit angst voor een oordeel, of een sociaal stigma, of uit schaamte. Of omdat ze het niet eens aan zichzelf kunnen of willen toegeven dat het eigenlijk helemaal niet zo goed met ze gaat, en ze misschien best wat hulp uit hun omgeving kunnen gebruiken. Dat ze zichzelf groter voordoen dan ze zich voelen, omdat ze het geheim van hun gemoedstoestand meer waarde toekennen dan een eventuele oplossing, of hulp, en verlichting. Voor zover zoiets al meteen  mogelijk zou zijn, want een depressie ‘los’ je niet zomaar even ‘op’. Maar dat er geen hulp wordt gezocht, dat hun lijden niet wordt gedeeld, vaak niet eens met partners: het is vreselijk eenzaam, denk ik. Vooral als je hoort hoe zo’n lachende depressie zich ongeveer manifesteert. Het publieke, sociale en professionele gezicht is er vaak eentje van controle, probleemloos bijna, de act together. Maar achter die controle en dat ‘succes’ gebeurt dus een heleboel. En dat gebeurt in stilte, en in het geheim. Als niemand kijkt.

Ik kan me nog goed een reclame herinneren een paar jaar geleden waarin een man anoniem met een zelfhulplijn belde. Hartverscheurend aan het huilen, stotterend en snikkend vertelde hij over zichzelf, en hoe afschuwelijk hij zich voelde. Terwijl je op de achtergrond beelden van zijn ‘andere’ leven zag: waarin hij lachend op zijn werk zat, lachend met zijn kinderen speelde, lachend zijn vrouw een zoen gaf. Twee gezichten, twee levens, maar een mens. Die dus samen naast elkaar konden bestaan, maar de vraag is: voor hoe lang? Want uiteraard is de lachende depressie net zo gevaarlijk als het niet-erkennen van welke stoornis of psychische ziekte dan ook, en is het risico op een compleet onaangekondigde zelfdoding aanwezig. “Soms ben ik de enige die weet hoe het echt met iemand gaat”, zegt therapeut Dina Silverman daarover in een artikel over ‘the smiling depression’. Juist omdat deze mensen a-typsich gedrag vertonen en dus wél uit bed komen ’s ochtends, energie lijken te hebben, deelnemen aan het openbare leven. Terwijl voor de omgeving lang niet altijd duidelijk is waar die ander mee worstelt: van een onverwerkt ontslag tot hun seksuele voorkeur, van het geloof tot een depressie-zonder-aanleiding (want die bestaan ook), van niet opgewassen zijn tegen de drukte van een jong gezin tot een diep gevoel van waardeloosheid. En dat zie je dus lang niet altijd aan iemand.

Best een eng idee eigenlijk, maar de oplossing begint denk ik met dit dus niet ‘eng’ te vinden. Juist omdat het stigma op geestesziekte zo groot is in onze samenleving, waardoor sommige mensen het dus liever verborgen houden, dan –al is het maar aan een paar mensen- openheid te geven over hun gemoedstoestand. Omdat ze dat gewoon niet kunnen, en niet willen. Omdat ze die hele depressie sowieso niet wilden, net als ieder ander. Maarja.
Mensen die lijden aan een lachende depressie zijn dan ook vaak perfectionisten, die zich niet willen laten kennen en zich gewoon schamen. Maar dat laatste hoeft echt niet, ookal klinkt dat makkelijk gezegd. Want deze mensen zijn genoeg, ze zijn het waard en er wordt van hen gehouden. Nu moeten deze mensen dat zelf ook nog leren geloven.

Voor wie zichzelf of een ander herkent zijn er een paar dingen die je (vast) kunt doen:

• Doe dingen waar je rustig van wordt. Meditatie, de natuur, of dingen waardoor je je nodig en productief voelt
• Onthoud: je bent niet alleen. Niemand is dat. Jij ook niet
• Denk niet teveel vooruit maar neem dit per dag; wie gaat plannen kan ik paniek raken van de omvang van de toekomst en daar de depressie mee versterken
• Reik uit naar iemand in je directe omgeving die je vertrouwt en vertel hoe je je voelt.
• Overweeg een gesprek met de huisarts en eventueel psychologische hulp
• Wees zacht voor jezelf en probeer zelfdestructieve gedachten te zien voor wat ze zijn: het zijn ‘maar’ gedachten
• Geef niet op. Laat de depressie niet winnen. Je bent niet alleen
• Nu meteen hulp nodig? Op 0900- 0113 kun je  24/7 met een professionele hulpverlener praten.

LEES OOK: Depressie-dagboek: ‘Ik lag op de koude vloer en kon me niet bewegen’