Dit is waarom ik gruwel van de schatrijke Amerikaanse lifecoach Tony Robbins

Voor sommigen is hij een superheld. Tony Robbins. Hij coachte Bill Clinton, Nelson Mandela, prinses Diana, Michail Gorbatsjov, Moeder Theresa en Serena Williams. Van zijn zelfhulpboeken werden wereldwijd vijftien miljoen exemplaren verkocht.Mensen betalen vele duizenden dollars om bij een seminar te mogen zijn. Topmannen tasten diep in de buidel (‘een bedrag van zeven cijfers’ per jaar) voor een paar coachingsessies. Hij maakt naar schatting jaarlijks een omzet van vijf miljard dollar. En Janita wordt pisnijdig van hem. 

Tony Robbins, zo’n beetje de belichaming van de positieve psychologie, heeft bij veel van mijn kennissen een gevoelige snaar geraakt. Sommigen van hen bezochten net als vier miljoen anderen een van zijn live seminars. Meest bekend is het drieënhalfdaagse Unleash The Power Within, dat Tony op zijn website omschrijft als ‘an event to help you unlock and unleash the forces inside that can help you break through any limit and create the quality of life you desire.’ Met exorbitante prijskaartjes van 795 tot 2995 dollar – afhankelijk van hoe dicht je stoel bij het podium staat – kun je tijdens opzwepende bijeenkomsten over ter wereld leren om ‘je eigen beperkingen te omzeilen en zo je doelen te bereiken en controle te nemen over je eigen leven.’

Dat doe je vooral door te werken aan je mindset. Robbins doceert een mix van technieken die zijn ontleent aan Neurolinguïstisch Programmeren (NLP), een niet onomstreden maar populaire theorie uit de jaren zeventig die er kort gezegd vanuit gaat dat onze gedachten ons zelfbeeld en ons handelen bepalen. Wil je je leven veranderen? Begin dan bij het veranderen van je gedachten en overtuigingen. Oftewel in Tony Robbins-taal: programmeer jezelf consequent voor succes en je zult succesvol zijn. Hoe dan ook.

Begrijp me niet verkeerd, er is veel voor te zeggen om het heft in eigen handen te nemen als je niet tevreden bent over je leven. En natuurlijk is het goed om in zo’n geval te onderzoeken welke overtuigingen je belemmeren. Maar waar ik op afknap bij Tony en al zijn copycats die in toenemende mate mijn Facebook-tijdlijn bevolken, is het totale gebrek aan nuance en realiteitszin dat hun boodschap kenmerkt. Face it, niet al onze beperkingen kunnen we omzeilen, hoezeer we ook ons best doen. En als ik, en heel veel mensen met mij, vanaf vandaag consequent ons hart gaan volgen, gaan wij écht niet ineens binnen twee maanden drie keer zoveel geld verdienen dan we nu doen.

Ongetwijfeld zal de boodschap van Tony & Co voor sommige mensen precies op het juiste moment een positieve impuls zijn, om bijvoorbeeld lang vergeten dromen op te graven, oude onzekerheden achter zich te laten en in actie te komen om een leven te creëren dat hen gelukkiger maakt. Maar de schaduwkant van het absolute geloof in maakbaarheid dat Tony en zijn copycats verspreiden, is óók een geniepig monstertje dat meer kwaad dan goed doet. De gedachte dat iedereen ongeacht zijn fysieke en mentale aanleg en onafhankelijk van de plaats waar hij geboren is, zijn droomleven kan bereiken en precies kan zijn wie hij wenst te zijn, is het ultieme recept voor gebrek aan empathie en zelfveroordeling.

Jongeren in Afrika die geen financiële middelen hebben om te studeren en ’s avonds met een lege maag in slaap vallen? Tja, die doen waarschijnlijk niet genoeg hun best om positieve gedachten het universum in te sturen. Mensen die aan ernstige depressies lijden en ontzettend dankbaar zijn voor het bestaan van antidepressiva? Onbewuste watjes die nog niet begrijpen dat ze door het trainen van hun mindset ook gewoon kunnen leren om hun stemmingen onder controle te houden.

Wie anderen op deze manier beoordeelt, kan niet anders dan zichzelf langs dezelfde nauwe meetlat leggen. Als je Tony Robbins heet en een succesvolle, knappe en gezonde miljardair bent, valt dat gunstig uit. Maar als je een gewoon gemiddeld mens bent met een dito leven, zoals het overgrote deel van de wereldbevolking, zul je bij Tony en zijn larger than life protegés zoals Oprah Winfrey en Bill Gates, altijd in het niet vallen. En dat is dus je eigen schuld omdat we immers allemaal in staat zijn om het leven te creëren dat we wensen.

Recent raakte ik zelf zonder dat ik het door had gevangen in de tentakels van NLP. Dromend van kasten vol Karen Millen-jurken en wekelijkse spa-sessies ging ik naar een workshop over geld verdienen in de journalistiek. Beter gezegd: over ontzettend schathemeltjerijk worden als freelance journalist. De workshopleider sprak over onze money mindset. We kregen vervolgens de opdracht om ons droomleven te visualiseren en de kosten van dit droomleven te delen door het aantal uren per week dat we graag zouden wilden werken.

Een heerlijke oefening, maar thuisgekomen was het vooral ontluisterend. Waar ik in mijn droomleven allang in een mooi appartement met zeezicht woon, zo’n beetje om de maand in een ander werelddeel verblijf en 20 uur per week stukjes tik voor een vet bovenmodaal salaris, verbleekt mijn eigen leven daar behoorlijk bij. Even was ik chronisch ontevreden en sommeerde ik mezelf tevergeefs om twee keer zo snel te schrijven zodat mijn uurtarief, in een branche waar tarieven onder druk staan, wel moest stijgen.

Godzijdank citeerde een kennis op een onbewaakt ogenblik Tony Robbins. Ik weet niet eens meer wat hij precies zei, maar alleen al het denken aan Tony deed mijn wenkbrauwen fronsen. De NLP-betovering werd verbroken en de glans van mijn buitengewoon gemiddelde leven was terug. Mijn tweedehandsbank rijp voor de Kringloop? Hij zag er eigenlijk best gezellig uit. En hé, ik mag dan wel geen megasalaris verdienen, maar ik kom wèl rond van werk dat ik graag doe. En hoezo moest ik dat droomleven eigenlijk op stel en sprong bereiken, zou het niet veel realistischer zijn om daar langzaam naartoe te werken?

Ik gruwel van Tony Robbins, maar sinds die dag houd ik ook een beetje van ’m. Omdat Tony me eraan herinnert dat het leven vele malen complexer en rijker is dan hij me voorhoudt en dat rijk veel meer is dan klinkende valuta alleen. De ene dag ben je een stumper, de volgende dag een held of iets daar tussenin. En juist dat allemaal ten volle kunnen ervaren, maakt een leven allesbehalve middelmatig.

Voor wie deze man niet kent: kijk even I am not your guru op Netflix. Je zult klapperen met je oren!

Lees ook: Ambitieus of tevreden? Waarom die twee heel goed samen gaan

(Beeld: iStock)