Het gaat niet zozeer om wát er gebeurt, maar om jouw reactie daarop

De Amerikaanse pastoor Charles Swindoll is beroemd om zijn quote: ‘Het leven gaat voor 10% om wat er gebeurt en voor 90% om hoe we daarop reageren.’ Een hele mooie benadering van het leven. Maar mooie quotes zijn niet genoeg om echte verandering teweeg te brengen. Hebben we er eigenlijk wel invloed op, hoe we reageren? Ja en nee, zou Merel zeggen.

Eerst nog even naar de rest van het citaat van Swindoll, ook mooi namelijk: ‘Houding is belangrijker dan feiten. Het is belangrijker dan het verleden, onderwijs, geld, omgevingsfactoren, mislukkingen, successen, dan wat andere mensen denken of zeggen of doen. Het is belangrijker dan uiterlijk, begaafdheid of bekwaamheid.’

We hebben zelf verantwoordelijkheid, benadrukt hij: ‘Elke dag staan we voor de keuze welke houding we uitkiezen voor die dag. We kunnen het verleden niet veranderen. We kunnen het feit dat mensen zich op een bepaalde manier gedragen niet veranderen. We kunnen het onvermijdelijke niet veranderen. Het enige wat we kunnen doen is werken met wat we hebben, namelijk onze eigen houding.’

Ik vind dat prachtig en empowering. Maar ook een zware verantwoordelijkheid. Want je omgeving de schuld geven van je ellende is wel lekker makkelijk. Nu ligt je leven plotseling voor een groot deel in je eigen handen.
Dat we allemaal moeilijke tijden kennen, dat is een feit. Ongelofelijk moeilijk. Maar hoe we daar doorheen komen en hoe snel, wat voor lessen we leren, dat ligt aan onszelf. Een gebeurtenis staat niet gelijk aan de uitkomst. Jij en jouw interpretatievermogen zitten daartussen. Bedenk maar eens, ons leven bestaat uit de fysieke wereld om ons heen, maar een heleboel van dat leven vindt eigenlijk alleen maar plaats tussen onze oren. Als je het extreem maakt (en daar hou ik nogal van) zou je kunnen zeggen dat positieve of negatieve gebeurtenissen eigenlijk helemaal niet bestaan. De wereld an sich is niet goed of slecht. Wij zijn het zelf die daar die betekenis aan geven. Wat voor betekenis dat is, daar hebben we zelf invloed op.

Tot op zekere hoogte. Want totale controle over onze reacties – gedachten, emoties, gedrag – hebben we natuurlijk niet. De ene persoon is zwaarmoediger aangelegd dan de andere. Dat komt door genen, door opvoeding, door ervaringen. Ik kan wel zeggen dat ik uberrelaxt wil reageren op een vreselijke gebeurtenis, maar mijn lijf gaat gewoon met me aan de haal. Mijn hart bonkt, mijn maag trekt samen, spieren in mijn rug verkrampen. En dan die eindeloze denkcirkels: het gaat fout het gaat fout het gaat fout. Maar dat betekent niet dat ik geen bewegingsruimte heb.

Hoe doe je dat dan, je houding of reactie veranderen? Een aantal ideeën.

• Merk op dat je heftig ergens op reageert. Stel jezelf vragen. Wat voel ik? Waarom? Gaat mijn reactie over deze gebeurtenis of zit er eigenlijk iets anders achter? Is mijn reactie wel redelijk/handig/realistisch/niet een beetje egocentrisch of onnodig? Zou ik dit ook op een andere manier kunnen zien of aanpakken? Als je jezelf observeert leer je jezelf steeds beter kennen. Waar je ego opspeelt, waar oud zeer om de hoek komt kijken. Dat dat gebeurt geeft niet, maar omdat jij het in de gaten houdt zorg je ervoor dat je reactie niet aan het roer gaat staan. Jij houdt de controle (al is het maar enigszins).
• Probeer je emotionele reactie niet te voeden. Kom niet vast te zitten in gedachten als: zie je wel…, het is ook allemaal…, ik moet ook altijd… Haal adem. Bedenk: dit vind ik blijkbaar verdomde lastig. En haal nog eens adem.
• Breng wat ruimte aan tussen de gebeurtenis en jouw reactie naar anderen toe. Tijd heelt alle wonden, zeggen ze. Tijd voorkomt ook reacties waar je later enorme spijt van krijgt. Dus even tot tien tellen als je een waas voor je ogen krijgt. Even wachten met reageren op dat irritante mailtje tot je bent afgekoeld.
• Probeer mee te bewegen, ook als je je kapot ergert of het ergens helemaal niet mee eens bent. Boos gaan schreeuwen of je hakken in het zand zetten heeft vaak een averechts effect. Bekijk de situatie, en bedenk op wat voor manier je er invloed op uit zou kunnen oefenen.
• Realiseer je dat het één aspect is van je leven. Dat dat nu niet zo fantastisch gaat op dit gebied is naar, maar feit is dat je het thuis wél fijn hebt, of juist zo goed op je plek zit op je werk, of zo lekker je ei kwijt kunt in het klussen/moodboarden/tafeltennissen. Misschien is deze vervelende gebeurtenis eigenlijk helemaal niet zo belangrijk.

Sommige mensen vinden dat je ‘positief moet denken’. Ik denk dat dat niet de oplossing is. Als er iets vervelends gebeurt, voel je gewoon irritatie, boosheid of angst. We zijn niet altijd positief. Bovendien, door de nadruk zo erg op positiviteit te leggen, gaan we daar heel veel waarde aan hechten, er veel van verwachten. Dan is het extra erg als er iets niet goed gaat. Voelt het als falen als je niet goed in je vel zit. Ik denk dat het meer gaat om een soort kalmte. En vertrouwen. Dat jij er klaar voor bent, voor alles wat op jouw pad komt. En ja, dat met een soort optimisme tegemoet treedt. En het gaat om realiteit. Ja, DIT is klote, maar DAT kan dan weer wél.

Het is niet makkelijk, maar elke ochtend weer probeer ik om met die mindset aan mijn dag te beginnen. En te denken: dat glas hè? Volgens mij doet het er niet zo toe of die half vol of half leeg is. Volgens mij is het punt dat dat glas steeds opnieuw gevuld kan worden.

Lees ook: Wees een feniks! (En deze 15 prachtige manieren helpen)