Hooggevoelig? Introvert? Extravert? Snap jij het nog?

Ondanks dat er regelmatig over geschreven is, krijg ik vaak de vraag of HSP hetzelfde is als introversie. Of ik zie extraverte cliënten die zich niet realiseren dat ze hoogsensitief zijn, omdat ze de aanname maken dat HSP introverte mensen zijn.

Dat klopt dus niet. Niet ieder hoogsensitief persoon is introvert. En niet ieder extravert persoon is niet-hoogsensitief.

Wat is hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit is een eigenschap van het zenuwstelsel. Elain Aron, universitair docent psychologie en psychotherapeute in Amerika doet al sinds 1991 onderzoek naar deze eigenschap. In haar begintijd noemde ze het nog een persoonlijkheidseigenschap, maar inmiddels is door middel van breinonderzoek aangetoond dat het een biologisch kenmerk is van het zenuwstelsel. De informatie en zintuiglijke prikkels die binnen komen, worden in je brein dieper verwerkt, gecombineerd en met van alles verbonden. Hoogsensitiviteit is dus een neurologisch gegeven en geeft de nodige kwaliteiten en valkuilen.

Wat is introversie & extraversie?
Carl Jung heeft de begrippen introvert en extravert ontwikkeld. Deze vormden de basis van zijn persoonlijkheidstheorie. Introversie en extraversie vertelt iets over de manier waarop jij beweegt in het contact met andere mensen. Het is een gedragskenmerk met eigen kwaliteiten. Uiteraard is het een schaal. Niemand is 100% introvert of 100% extravert. De meeste mensen zullen in het midden functioneren (ambivert). Ook kan het dat je bijvoorbeeld op je werk extraverter gedrag vertoont dan in je privé-leven.|
Deels kan het ook aangeleerd zijn. Als je opgroeit in een druk groot gezin, heb je mogelijk extraverter gedrag aangeleerd. Of als je in een streng gezin opgroeide, heb je mogelijk introvert gedrag aangeleerd. Later merk je dan, dat het je energie kost als je je introverte of extraverte aanpassingsgedrag vertoont en geen gehoor geeft aan je natuurlijke neiging. Ook HSP-ers gaan hier nog wel eens de mist in.

Wat is introversie?
Is je natuurlijke neiging om weg te bewegen van mensen, dan ben je introvert. Je houdt je meer bezig met de wereld in je hoofd. Je richt je op je eigen gedachten, overwegingen, reflecties, emoties en plannen. Je denkt dieper na, structureert, ordent en diept uit, je bent bedachtzamer. Meestal heb je wat meer tijd nodig om te reageren. Vaak zeg je iets als je het zeker weet, goed uitgedacht en beargumenteerd is. Je komt als een rustig persoon op een ander over. Introverte mensen zijn liever op zichzelf of verkiezen 1 op 1 contact. Je kunt dan nog steeds heel sociaal of uitbundig zijn, maar je zal dat meer doseren. Uit hersenonderzoek blijkt dat introverten een sterkere doorbloeding vertonen in de hersengebieden die betrokken zijn bij interne verwerkingsprocessen als plannen en probleem oplossen. In onze maatschappij wordt introversie regelmatig ondergewaardeerd. Het wordt jammer genoeg vaak gekoppeld aan oordelen als geslotenheid, bescheidenheid, verlegenheid, onzekerheid, afstandelijkheid. Dan worden kwaliteiten als weloverwogenheid, specialismes, goed luisteren, analytisch, geduld, observeren, over het hoofd gezien.

Wat is extraversie?
Is je neiging om naar mensen toe te bewegen? Dan ben je extravert. Je houdt je bezig met je omgeving, je bent gericht op andere mensen, activiteiten en dingen. Je vindt het fijner om met anderen en in groepen te zijn dan om alleen te zijn. Je krijgt energie van mensen om je heen. Je spreekt assertief, je gedrag is drukker en onrustiger. Je bent beweeglijk en maakt makkelijk contact met andere (onbekende) mensen. Regelmatig orden je gedachten al pratend. Uitspraken zijn dan niet altijd even goed doordacht, meer generalistisch of brainstormend van aard. Op die manier vorm je in contact je mening of plannen. Je bent regelmatig op zoek naar nieuwe en leukere prikkels of vindt het leuk om meerdere dingen tegelijk te doen.
Uit hersenonderzoek blijkt dat extraverten bij beloningsprikkels een sterkere dopamine aanmaak hebben (gelukshormoon). Extraverten vertonen een grotere doorbloeding in hersengebieden die betrokken zijn bij verwerking van emotionele en sensorische prikkels.
De negatieve oordelen zijn bijvoorbeeld: oppervlakkigheid, dominantie, aandacht trekken en ‘bla-bla’-figuur. Dan wordt over het hoofd gezien dat een extraverte juist in interactie wil treden. In onze maatschappij wordt extraversie regelmatig overgewaardeerd. Alsof extraversie de norm is. Het wordt geassocieerd met jezelf goed verkopen, assertiviteit, sociaal & succesvol zijn.

Hoe zit het met introversie en extraversie bij HSP?
Op dit moment wordt er door de universiteit in Leuven in België nieuw onderzoek gedaan naar het temperamentverschil binnen de groep Hoogsensitieve personen. Persoonlijk ben ik erg benieuwd naar de uitkomsten. Elain Aron heeft in de jaren ’90 aangegeven dat ongeveer 70% van de HSP-ers introvert zijn. Dat is dus veel meer dan het gemiddelde van een derde van de bevolking! Daarom denken mensen vaak dat introversie hetzelfde is als HSP.
Toch is 30% van de hoogsensitieve mensen extravert. Zij herkennen zich vaak ook niet in de vele boeken over HSP. Omdat daar vaak de introverte kant in wordt beschreven. Extraverte HSP-ers hebben juist behoefte aan prikkels, afwisseling en uitdaging, genieten van groepen en sociale interactie. Het verschil tussen extraverte personen en hoogsensitieve extraverte personen is dat een extraverte HSP-er meer tijd moet inruimen om al die prikkels te kunnen verwerken in het brein. Dus dan trekken zij zich net als introverte personen ook terug in hun eentje om bij te komen van de overprikkeling. Voor de omgeving is dat nog wel eens verwarrend, omdat het tegenstrijdig lijkt met de aard van de persoon. Een niet hoogsensitief extravert persoon, vertoont dit gedrag niet. Ook de HSP-ers zelf vinden het nog wel eens lastig om gas terug te nemen en willen eigenlijk het liefste doorgaan. Met alle gevolgen van dien…

Tekst: Saskia Klaaysen

www.hsptraining.nl www.anahata-coaching.nl

Lees ook: Ook zo flexibel als wat? DIT zijn de voordelen van de ambivert