Waarom gemene mensen zo succesvol zijn (psychopatisch trekje misschien?)
Je kent er vast wel een: zo’n sluw type op een hogere positie. Is het een narcist? Getuigt het van een psychopathisch trekje? Tamara sloeg de onderzoeken open over succesvolle gemene types op de werkvloer.
Onvriendelijke woorden kan ik me niet herinneren. Onbeleefd was ze nooit. Maar een van mijn vroegere bazen was zeker niet overdreven aardig. En als ze als iets leuks vertelde over haar weekend, kwam dat nooit helemaal over. Ze bleef iets koels houden. Waar ‘m dat in zat? Misschien was het haar lichaamstaal, en deden haar ogen deden niet mee als ze lachte.Echt goed kende ik haar niet, daarvoor zat ik er te kort. Maar ik hoorde van ex-collega’s dat ze binnen een paar maanden de helft van het vaste team (dat voor een goed deel uit freelancers bestond) had ‘ververst’. De ontspannen sfeer waardoor er voorheen hele mooie dingen werden gemaakt, was verdwenen. Lang heeft de koele dame daar niet aan het roer gestaan. Maar ze had gelijk een nieuwe baan. Weer een hele goeie.
Dat kille maakte haar een beetje eng. Het fascineerde ook. Want hoe steekt zo iemand in elkaar? Een studie in het tijdschrift Social Psychological and Personality Science wees uit dat harteloze onverschilligheid voor de gevoelens van anderen vaak een kenmerk is voor zeer succesvolle mensen. Het welzijn van anderen is niet belangrijk voor ze. Ze zijn niet geneigd om anderen te helpen en het kan ze weinig schelen of ze aardig worden gevonden.
Zulke persoonlijkheidskenmerken zitten in onze genen, schrijft onderzoeker-psycholoog Peggy Drexler in een artikel voor Huffington Post. Mensen die als onaangenaam worden bestempelt, noem ze de gemeneriken, denken vanuit het idee: eten of gegeten worden. Ze kijken neer op ‘gevers’ die vriendelijk, betrouwbaar en behulpzaam zijn. Maar ze blijken goed in staat om iedereen te overtuigen en ze weten meer respect af te dwingen, al heeft dat vaak met angst te maken.
Uit een ander onderzoek (The Dark Triad of personality, 2002) bleek dat succesvolle mensen trekjes vertonen van de ‘Dark Triad’, een persoonlijkheid waarbij narcisme, psychopathie en machiavellisme (geslepen karakter) samenkomen. De kenmerken van narcisme zijn grootheidswaan, trots, egoïsme en gebrek aan empathie. Iemand behaalt een hoge score op de psychopathie-checklist bij blijvend asociaal gedrag, impulsiviteit, egoïsme en harteloosheid. Bij machiavellisme kun je denken aan manipulatie en uitbuiting van anderen, cynische minachting voor moraal en een focus op eigenbelang en bedrog.
Hoe deze types overkomen op de werkvloer? De narcist is schaamteloos arrogant. Het is een echte zelf-promotor die ervan overtuigd is dat hij (of zij) een goede en emotioneel intelligente leider is, ook al zijn de mensen om hem heen daar het niet mee eens. Agressieve bullebak als baas? Je zou kunnen maken met een psychopaat. Die gebruikt hardere manipulatiemethodes dan de narcist en wordt gedreven door een sterke behoefte aan thrills. Je hoeft maar even met een psychopaat in een ruimte te zijn om een negatieve indruk op te doen. Daardoor valt dit impulsieve type niet snel in de categorie witte-boorden-crimineel.
Uit je functie gewipt? Misschien ben je het slachtoffer van de manipulatieve ‘mach’. Dit type is een meester-manipulator die in staat is om flexibel te zijn, en kan schakelen tussen de zachtere methoden van de narcist en de hardere manieren van de psychopaat. De ‘mach’ is het meest cynisch naar anderen en zijn moraal is twijfelachtig. Het meest duistere type is de ‘echte’ Dark Triad-persoonlijkheid waarin alle gemene trekjes maximaal zijn vertegenwoordigd, een sadistisch type met een sterke drive om vooruit te komen. De kans dat er zo een bij jou op kantoor zit is klein, 1% van de wereldbevolking kunnen we hieronder rekenen.
Voor alle duidelijkheid: er bestaat zoiets als de nuttige narcist. Hij valt op door zijn doel-streven, charisma en hoge ambities. Niet negatief dus. Waar anderen liever geen risico nemen en zich terugtrekken, stapt dit succesnummer het podium op.
