Waarom mensen met een winterdepressie geen aanstellers zijn

We zitten weer volop in de donkere, koude dagen. Staan zonder licht op en als we ‘s middags thuiskomen kunnen we ook de gordijnen alweer dicht trekken. Sommige mensen vinden dat gezellig, maar er zijn er een hoop die er danig van in mineur raken. Want een winterdepressie is geen lolletje.

De decembermaand haal ik meestal nog wel met goede moed, maar zodra de kruitdampen van de jaarwisseling zijn opgetrokken beginnen wat ik altijd classificeer als ‘de horrormaanden’. Het is alleen maar donker en koud, er valt niks meer te vieren en de dagen lijken eindeloos te duren. De eerste drie maanden van ieder jaar is er niet alleen buiten gebrek aan licht, het is ook alsof binnen in mij opeens de lichtknop het niet meer doet. Ik ben standaard chagrijnig en licht ontvlambaar, eigenlijk wil ik alleen maar slapen en als ik niet slaap wil ik het liefst eten. Dingen waar ik normaliter niet naar taal zoals chocola en alles waar een gefrituurde laag overheen zit. Er hoeft maar iets heel kleins mis te gaan of de tranen springen me al in de ogen en ik ga dingen roepen als “Het zit mij ook nooit mee!” en “Waar heb ik dit aan verdiend?!” Een beetje dramatisch? Absoluut. Maar ik kan er echt niks aan doen. Van winter word ik raar in mijn hoofd.

En ik ben niet de enige die het liefst een winterslaap zou houden om pas ergens in april weer wakker te worden. Maar liefst een half miljoen mensen in Nederland kampt jaarlijks met een winterdepressie. Zodra de blaadjes van de bomen beginnen te vallen en het kwik daalt gaan deze mensen langzaam een beetje dood van binnen. Zo voelt dat namelijk echt. Ik ben gewoon mezelf niet meer. Niet dat ik in de zonnige maanden nou altijd dansend door het leven ga ofzo, maar in de winter is het alsof er soort zware deken over me heen gegooid wordt die ik niet van me af kan schudden. Voor iemand die niet zo door het gebrek aan licht en warmte beïnvloed wordt, klinkt dat waarschijnlijk heel erg raar. En vooral ook: overdreven. Mijn man bijvoorbeeld is helemaal niet gevoelig voor de winterblues. Sterker nog, hij is juist een van die mensen die het allemaal heerlijk knus en gezellig vindt. Dus die mineurstemming van mij, dat is wat hem betreft gewoon een mindset. En die moet ik dus gewoon veranderen.

Maar het is dus niet alsof ik dat niet geprobeerd heb. Ieder jaar neem ik me weer voor: deze winter blijf ik blij. Ik heb zelfs al verscheidene hulpmiddelen ter bevordering van mijn gemoed ingezet. En dan heb ik het over grof geschut: een kneiterdure wake-up light, weekendjes weg naar plekken met meer zon, een Nintendo Switch om de donkere dagen op weg te gamen, een eerstelijns psycholoog die niet vergoed werd, dus echt, je kunt niet zeggen dat ik mijn best niet heb gedaan. Maar het zet geen zoden aan de dijk. En dat geldt voor de meeste mensen met een winterdepressie, het gebeurt gewoon ieder jaar weer en we kunnen er niks aan doen. Het is een kwestie van onze ziel in lijdzaamheid bezitten en gewoon maar hopen dat die eerste echte lentedag snel komt. Want dan maakt ons lichaam geen overschot aan melatonine meer aan en lopen we er niet meer bij als halve zombies.

Want dat is dus de reden van onze grafstemming, ons lichaam gaat door het gebrek aan licht in de winter een te grote hoeveelheid melatonine aanmaken. Eigenlijk is het een soort oerreactie: als het donker is, dan moet je gaan liggen. De dekens over je hoofd trekken en gaan slapen. En voor slapen heb je melatonine nodig. Alleen zijn we nou eenmaal geen oermensen meer die leven met het licht. Maar die memo heeft ons lichaam helaas even gemist. Dus zijn we de hele tijd duf en lamlendig, omdat ons lichaam ons eigenlijk vertelt dat we zouden moeten slapen. Dat het helemaal niet de bedoeling is dat we enorm actief en vrolijk gaan zitten doen. En zie je daar maar eens tegen te verzetten.  

Dus heb je iemand in je omgeving die ‘s winters het huilen nader staat dan het lachen? Doe daar dan niet schamper over. Het is geen aanstellerij, we voelen ons gewoon écht kut. En ja, we weten zelf ook wel dat er eigenlijk geen reden is om depressief te zijn. Dat na regen echt ieder jaar weer zonneschijn komt, dus dat er vanuit dat licht bezien niks is om over in de piepzak te zitten. Maar laat ons nou gewoon maar even, uiteindelijk klimmen we echt wel weer uit die put. Sla in de tussentijd een arm om ons heen, zet een kopje thee voor ons en houd de weerberichten in de gaten. Dan kun je ons bij de eerste zonnestraal meteen vol in het licht zetten. Een wonderbaarlijke wederopstanding zal het gevolg zijn. Het herrijzen van de feniks is er niks bij.

Lees ook: Femke over haar depressie: “Ik weiger me ervoor te schamen”