Wat zijn de grootste saboteurs bij het aanpakken van overprikkeling en onderprikkeling?

De stress die een hoogsensitief persoon ervaart wordt veroorzaakt door overprikkeling & onderprikkeling. HSP-coach Saskia Klaaysen geeft je inzicht in hoe je jezelf saboteert als je dit wilt aanpakken.

Overprikkeling
Overprikkeling ontstaat door te veel prikkels en indrukken. Vaak wordt geschreven dat hoogsensitieve personen de buitenwereld zo intens ervaren. Negen van de tien keer beschrijven boeken de harde geluiden, de vele visuele indrukken of de drukte om je heen. Dat klopt op zich wel, maar ik durf te beweren dat vooral de prikkels die hoogsensitieve personen van binnen ervaren, zoals pijn, emoties en al die gedachtes de grootste boosdoener zijn. Ga maar na bij jezelf, als je lekker in je vel zit of je rustig en ontspannen voelt, kan je veel meer prikkels van de buitenwereld aan. Als je ergens diep over nadenkt, je zorgen over maakt, te veel verantwoordelijkheid op je schouders neemt of piekert, pijn hebt of misschien ziek bent, dan vraagt dat alle energie en aandacht. Dan loopt je glaasje sneller over als er ook in de omgeving veel gebeurt.

Onderprikkeling
Onderprikkeling ontstaat door te weinig prikkels en indrukken. Dit kan te weinig stimulans van de buitenwereld zijn, maar ook hier geldt een belangrijke rol voor gebrek aan interne prikkels. Dus denk dan aan te weinig intellectuele uitdaging, creativiteit of leven met veel rust, reinheid en regelmaat. Je komt dan tot niets, ook niet als iemand er dan samen met je op uit wilt. Net alsof die externe prikkel niet meer door de waas van lamlendigheid door komt.

Stop en kom in actie?
Het lijkt dan zo simpel om het aan te pakken: gewoon stoppen met alles wat stress geeft en in actie komen als je onderprikkeld bent. Was het maar zo simpel. Je kunt passief omgaan met je over- en onderprikkeling. Dan mopper je wat af op je omgeving en alles wat je dwars zit, trekt je volledig terug in jezelf, sluit je af en je raakt alleen nog maar vermoeider. Je kan ook actief handelen, dan neem je de verantwoordelijkheid voor je eigen stress en luister je naar je eigen behoeftes. Je zelfzorg is dan vele malen beter. Juist dat laatste is voor sommige hoogsensitieve mensen niet makkelijk. De grootste saboteur om stress te bestrijden ben je vaak zelf!

Wat is de top 5 van jouw persoonlijke saboteurs?

1. Je denkt voor de ander. Je denkt te weten welke onuitgesproken verwachtingen familieleden, de kinderen, collega’s, je leidinggevende hebben. En zonder dat in twijfel te brengen of te checken handel je daarnaar. Je denkt het te voelen. Je helpt ze, regelt van alles, houdt 10 ballen in de lucht in je privéleven, neemt een overload aan werk op je die je misschien niet eens leuk vindt. Maar stiekem zijn het toch echt jouw gedachtes die je hebt gekregen doordat ze op een bepaalde manier keken, spraken of een gevoel die je kreeg. Jij geeft daar een betekenis aan door je diepgaande informatieverwerking. Helaas de interpretatie van die signalen gaat nog wel eens mis. Ga maar eens checken of je gedachtes over het gevoel dat je hebt, kloppen. Stel de ander vragen. En je zal verrast zijn hoe vaak jouw gedachten niet kloppen en jouw gevoel of dat wat je zag of hoorde iets anders betekent.
2. Je luistert niet naar je eigen gevoel, je eigen mening, je eigen behoeftes. Je merkt niet de signalen op van je eigen lichaam omdat je te veel gericht bent op de ander. Iemand vraagt je iets, en je voelt niet direct dat je er een knoop van in je buik krijgt of het je de adem beneemt of dat je er geen zin in hebt of niet je interesse wekt. Pas achteraf merk je het, maar dan vind je het te laat om alsnog nee te zeggen. Train jezelf in je eigen lichaamsbewustzijn en het herkennen van je eigen behoeftes door de vraag te stellen: wat wil ik, wat ervaar ik hierbij?
3. Je hebt ooit geleerd dat het ‘niet hoort’. Ouders en docenten voeden hun kinderen op met de beste intenties, maar met de beperkingen van hun eigen rugzak, leefstijl en eigen gemoedstoestand op dat moment. De welbedoelde adviezen en opvoedzinnen kunnen nog nagalmen in je zenuwstelsel: “ zet eens door”, “wees een vent”, “doe normaal”, “wat heb jij nu weer bedacht”, “doe toch eens rustig” , “wat vindt de ander daar wel niet van”, “jij hebt ook altijd wat”, “stel je niet aan”. Vraag je af bij de keuzes wie hierin bepalend is: jij, de ander of je familieachtergrond of cultuur? Wees je bewust of deze keuzes bijdragen aan jouw gezondheid en welzijn op dat moment.
4. Jezelf uitspreken. Je kan verlangens en behoeftes wel voelen. Maar het is heel spannend om dat aan te geven aan anderen. Misschien vinden ze je dan niet meer aardig of stel je de ander teleur, je vindt het zielig voor de ander. Door je niet uit te spreken, wordt je onduidelijk voor de omgeving. Zij weten niet wat er in je om gaat en kunnen er dus ook geen rekening mee houden. Je ontzegt de ander iets wat je zelf heel belangrijk vindt. Geef ook hen een kans om naar jou te kunnen luisteren.
5. Je bent bang en je schaamt je. Door bovenstaande ontstaat er een angst of schaamte als je toch ander gedrag wilt vertonen om je overprikkeling of onderprikkeling te lijf te gaan. Dat heb je vaak in je hele leven nog niet gedaan. Dat kan heel spannend zijn en onbewust doe je van alles om dat uit de weg te gaan. Vraag dus niet te veel van jezelf. Doe het stapje voor stapje op een tempo dat veilig voor je voelt. Heb compassie en geduld voor jezelf, net zo als je dat voor een ander doet.

Lees ook: Overprikkeld! ZO herken je dat (en DIT doe je eraan)