Taboe: als je spijt hebt van je kinderen
Wie het hardop zegt zal op niet veel sympathie stuiten, maar ze bestaan natuurlijk wel: vrouwen die spijt hebben van het moederschap. Er bestaan zelfs Facebookpagina’s voor. Waarom is het dan toch nog steeds zo’n groot taboe?
Een paar jaar geleden interviewde ik voor het tijdschrift waar ik voor werkte een aantal vrouwen voor een artikel met als onderwerp: ‘spijt van je kinderen.’ Die vrouwen hadden gereageerd op een oproep, ik belde ze en sprak met ze af, waarna ze –onder een andere naam vanwege hun omgeving- hun verhaal bij mij deden. Toen het artikel eenmaal was gepubliceerd kwam er een collega naar me toe met de woorden: ‘dit heb je zeker helemaal verzonnen?’ En daardoor wist ik dat ik goed zat. Want het feit dat mijn collega kennelijk niet kon geloven dat er vrouwen zijn die hardop zeggen dat ze spijt hebben van hun kinderen, dat ze achteraf liever geen moeder waren geworden, dat hun kinderen hen uitputten en soms helemaal gék van frustratie maakten….daarin stond ze niet alleen. En dat vond ik toch wonderlijk.
Want natuurlijk bestaan die vrouwen. Het taboe is alleen enorm. En dat begrijp ik uiteraard, maar realistisch is het niet. Want het moederschap is gewoon niet voor iedereen een feest. Het kan tegenvallen, enorm vermoeiend zijn, de kinderen kunnen tegenvallen, het kan maar niet klikken tussen moeder en kind, er kunnen vreselijke ruzies en zorgen zijn in bijvoorbeeld de puberteit en vooral; het wordt soms gewoon maar niet leuker.
Tot zo’n vrouw op een dag verzucht, in stilte, dat ze het achteraf nooit had gedaan. Dat ze spijt heeft. Dat ze liever geen kinderen had gehad, met de kennis van nu.
En ja, dat is bijzonder pijnlijk. Maar zou het ook een taboe moeten zijn?
Ik heb zelf vrij bewust geen kinderen, en een heel goede vriendin van mij die jeugdwerker is ook niet. Gisteravond stuurde ze me een artikel door uit The Guardian met als kop ‘Taboe doorbroken: ouders die spijt hebben van hun kinderen.’ Aan het woord kwamen verschillende mensen, vrouwen én mannen én de betreffende kinderen, die met naam én foto vertelden hoe het voor hen zat. “Want dat heilige moederschap”, zei een vrouw, een moeder, “kan wel wat gezonde nuchterheid gebruiken. Omdat het soms helemaal zo leuk niet is, en ik me geregeld afvraag of ik er uiteindelijk wel zo gelukkig van ben geworden” Dapper zou je denken, maar op het moment dat ze die gedachte deelde op website quora.com kreeg ze honderden reacties van mensen die vonden dat ze in therapie moest, niet zo egoistisch moest zijn en gewoon moest gaan opvoeden, inplaats van te klagen. Kortom: mond houden en doe niet zo gek. Wie hardop aan haar moederschapsgeluk twijfelt, wie haar kind eigenlijk niet zo geweldig vindt, wie het gaandeweg toch liever anders had zien lopen allemaal, is rijp voor de psychiater. “Wie hieraan twijfelt, morrelt aan het stereotype van de liefhebbende moeder, die alles opzij zet voor haar kind en daar totale voldoening uithaalt”, zei die vrouw die daar zo op werd aangevallen. En dus hield ze verder haar mond maar weer, tot ze nu dus in de krant stond.
En dat ‘doe niet zo gek mens’- beeld is allemaal prachtig, maar in de echte wereld slaat het nergens op. Want als alle moeders zo gelukkig, geschikt en spijtloos waren, had Jeugdzorg niets meer te doen. Als iedereen compleet tot zijn of haar hogere roeping in het leven kwam via het ouderschap, hadden familietherapeuten geen werk meer. En wat zou er eigenlijk precies gebeuren als we het hardnekkige maatschappelijke idee eens zouden loslaten dat iedereen –vooral vrouwen- maar een kind moet krijgen ‘omdat het erbij hoort’? Terwijl het misschien helemaal niet bij jou hoort, met alle risico’s van dien? Maar daar hebben we het niet hardop over, want: taboe. En als je daarover nadenkt is het best een gevaarlijk taboe, want kinderen krijgen is zo ongeveer de grootste beslissing die je in het leven maakt. En dus denk ik dat het zeer verfrissend is om, naast dat zoete, dwingende plaatje van het moederschap als ultiem levensdoel waar vooral Nederland nogal in uitblinkt, ook eens een ander geluid te laten horen. Letterlijk dus, door mensen aan het woord te laten die de nadelen, de stress, het verdriet en de frustratie eerlijk laten zien. Zodat mensen, vrouwen én mannen, in ieder geval eerlijker geinformeerd zijn als ze de keuze voor een kind maken. En zich misschien wat minder alleen voelen als ze te maken krijgen met de minder zonnige kanten daarvan. Ook als dat kind er al is. Misschien wel juist als dat kind er al is. Zodat er misschien hulp komt, en (h)erkenning, en een oplossing.
En die openheid gebeurt dus zelden, maar online en/of anoniem blijkt dat een heel ander verhaal. “Als ik mezelf terug zie op de familiekiekjes met mijn kleine kinderen, zie ik de wanhoop en depressie in mijn ogen”, schrijft een vrouw op de, jawel, Facebookpagina ‘I regret having kids’ . Of: “iedereen die zegt dat ze het ouderschap geweldig vindt, liegt of is aan de drugs.” En ook offline zijn er mensen te vinden die dit fenomeen benoemen, zoals schrijfster –en moeder- Corinne Maier die ‘Geen kinderen: 40 goede redenen om geen moeder te worden’ schreef, en inmiddels in de top 100 van meest invloedrijke vrouwen van de wereld staat. Of het boek The Happy Mother Lie, van Sarah Fischer. “De realiteit van moederschap is incontinentie, saaiheid, uitputting, gebrek aan voldoening, onromantisch en deprimerend”, zegt ze daarin. Zo. Het kan maar even duidelijk zijn.
En dus stopten andere moeders na de publicatie van dat boek met tegen haar te praten op het schoolplein, werd ze anoniem bedreigd en genegeerd. Het was dat Sarah óók zo ongeveer 100 mails per dag kreeg van vrouwen die haar bedankten, die het herkenden en zich gehoord voelden, dat ze zich erdoor heen wist te slaan, zegt ze nu. “Want waarom mag je hier anno 2017 geen mening over hebben? Waarom mag je niet als ervaringsdeskundige zeggen dat je het gewoon niet LEUK vindt om moeder te zijn? En je niet de enige bent die daar zo over denkt?”
Ja, natuurlijk kun je het wél hardop zeggen, maar de gevolgen zijn groot want het taboe is dat ook. Nog steeds. Dus zal ik nooit meer de vrouw vergeten die zittend aan haar keukentafel huilend aan mij toegaf dat ze het verschrikkelijk vond, dat hele moederschap. Dat ze wel van haar tienerkind hield –een misverstand dat hardnekkig is bij vrouwen en mannen die zeggen spijt te hebben want over liefde gaat het vaak niet, wel over onmacht. Maar dat het gewoon nooit echt goed was gekomen tussen hen, ondanks alle hoop en therapieen en goede moed en nog eens proberen.
Ze was een echte vrouw. Een leuke vrouw. Een intens verdrietige vrouw ook. Met goede bedoelingen, al was ze ook doodmoe. “Heb jij kinderen?” vroeg ze na afloop. “Nee, ik voel die drang geloof ik niet zo”, was mijn antwoord. “Ik heb zo vaak gedacht dat ik gek was, een slecht mens, ik voel me zo schuldig maar ik wil andere vrouwen een hart onder de riem steken”, was haar antwoord. En toen dit: “Je houdt mijn naam toch wel anoniem he?”
En dat laatste zal ik altijd blijven doen, want ik verzon haar dus niet. Al heeft ze wat mij betreft niets om zich voor te schamen. Toen niet, nu niet.
Het hele artikel in The Guardian kun je hier terugvinden.
